132

§ ROZWIĄZANIA ZADAŃ - Poziom rozszerzony

ROZWIĄZANIE ZADANIA 382.

A.    Transkrypcja jest syntezą RNA na podstawie informacji zawartej w kodującej nici matrycowej cząsteczki DNA. Informacja ta jest zapisana za pomocą sekwencji nukleotydów, a odczyt jej na etapie transkrypcji odbywa się na zasadzie komplementarności.

Synteza RNA jest katalizowana enzymatycznie, a najważniejszym z enzymów biorących udział w tym procesie jest polimeraza RNA. Odczytuje ona sekwencję nukleotydów w DNA i prowadzi transkrypcję, łącząc nukleotydy w odpowiedniej kolejności.

B.    Transkrypcja, jako proces anaboliczny, wymaga nakładu energii potrzebnej do tworzenia wiązań między nukleotydami. Źródłem energii są trifosforybonukleotydy (na rysunku CTP, UTP) zawierające w swoich cząsteczkach wiązania wysokoenergetyczne pomiędzy grupami fosforanowymi.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 383. Schemat przedstawia proces odwrotnej transkrypcji, wywoływanej przez niektóre wirusy (tzw. retrowirusy) w zainfekowanej komórce. Jest to synteza nici DNA na matrycy RNA. Schemat po uzupełnieniu powinien wyglądać następująco:

polimeraza

DNA

rybonukleaza

<

odwrotna transkryptaza ' -►

>

c

•e

RNA

wirusowy

Hybryd DNA RNA

Pojedyncza nić DNA

Cząsteczka

DNA

ROZWIĄZANIE ZADANIA 384.

Przykłady argumentów przeciwko terapii genowej:

-    Jest to nieetyczne, aby manipulować ludzkimi genami.

-    Istnieje niebezpieczeństwo powstania uszkodzonych zarodków.

-    Efekt manipulacji może być nieprzewidywalny.

Przykłady argumentów „na tak”:

-    Możliwość leczenia (korekty) wrodzonych wad genetycznych przed poczęciem.

-    Zmniejszenie częstotliwości chorób genetycznych, eliminowanie „wadliwych” alleli z puli genowej.

Uwaga: W tym zadaniu należy wyrazić swoje stanowisko wobec stosowania terapii genowej komórek rozrodczych, posługując się dwoma argumentami. Odpowiedź ma być rzeczowa, spójna i logiczna, poprawna pod względem językowym, natomiast punkty są przyznawane niezależnie od prezentowanego stanowiska.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 385. W czasie podziału komórkowego formuje się struktura zwana wrzecionem kariokinetycznym, odpowiedzialna za rozdzielenie chromosomów do powstających, potomnych komórek. Wrzeciono jest zbudowane głównie z włókien tubulino-wych, które w anafazie I podziału mejotycznego przebudowują się i skracają, co powoduje rozdzielenie chromosomów i ich wędrówkę do przeciwnych biegunów komórki. Kiedy w tej fazie pojawią się zaburzenia w przebiegu podziału, nie nastąpi prawidłowe rozdzielenie materiału genetycznego, czego efektem jest nieprawidłowa (za duża lub za mała) liczba chromosomów w potomnych komórkach, czyli mutacja chromosomowa liczbowa. Przykłady chorób genetycznych spowodowanych takimi mutacjami to:

-    zespół Downa (trisomia 21 pary chromosomów),

-    zespół Patau’a (trisomia 13 pary chromosomów),

-    zespól Edwardsa (trisomia 18 pary chromosomów),

-    zespół Klinefeltera (dodatkowy(e) chromosom(y) X: XXY, XXXY, XXXXY),

-    dodatkowy chromosom X: XXX,

-    dodatkowy chromosom Y: XYY,

-    zespół Turnera (monosomia chromosomu X): XO.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 386. Schemat przedstawia ekspresję informacji genetycznej. DNA ..^lr?"?^k.gE^cJ!?—> rna. ^lfa"^slacP > białko

Spośród przytoczonych zdań prawidłowo opisuje ten proces sformułowanie B: transkrypcja, czyli synteza RNA odbywa się przy udziale tylko jednej, tzw. matrycowej nici DNA.

Zdanie A jest prawdziwe, lecz dotyczy procesu replikacji DNA, który nie jest uwzględniony na schemacie. Zdanie C jest fałszywe, gdyż biosynteza polipeptydów odbywa się na terenie cytoplazmy. Zdanie D jest fałszywe, gdyż mRNA biorący udział w translacji jest kwasem jednoniciowym

ROZWIĄZANIE ZADANIA 387. W wyniku opisanych nieprawidłowości w przebiegu mejozy powstały plemniki zawierające dwa chromosomy płci XY oraz plemniki pozbawione tych chromosomów. Po ich połączeniu się z prawidłową komórką jajową powstaną następujące zygoty:

-    XXY (jest to mutacja powodująca zespół Klinefeltera).

-    X0 (jest to mutacja wywołująca zespół Turnera).

Mutacje, powstające w wyniku połączenia takich gamet zaliczamy do mutacji chromosomowych liczbowych (aneuploidalność).

ROZWIĄZANIE ZADANIA 388. Wyjściowa, właściwa dla danego gatunku liczba chromosomów wynosi 2n. W przypadku roślin B i C zawierających w komórkach 3n lub 4n chromosomów zaszła mutacja chromosomowa liczbowa (inaczej genomowa). Takie mutanty