182 183

Pod każdym pytaniem przewiduje się na ogół miejsce na wpisanie wymagam i li nazwisk. Oto przykład takiego kwestionariusza (bez instrukcji wprowadzana j)

Nazwisko i imię...................................................................

1. Z którymi kolegami (koleżankami) z Twojej klasy chciałbyś (chciałnb) < I chętnie uczestniczyć w autokarowej wycieczce szkolnej? Możesz wymicnh tyle nazwisk, ile tylko zechcesz. Wpisz je w odpowiedniej kolejności, ro/ poczynając od kolegi (koleżanki), z którym najbardziej chciałbyś (chciała byś) uczestniczyć w wycieczce.

2. Z którymi kolegami (koleżankami) z Twojej klasy raczej niechętnie chciał byś (chciałabyś) uczestniczyć w autokarowej wycieczce szkolnej? Wypis/, ja w odpowiedniej kolejności, rozpoczynając od kolegi (koleżanki), z którym prawdopodobnie najmniej chętnie chciałbyś (chciałabyś) uczestniczyć w wy cieczce.

Data.................

Informację o kolejności wypisywania nazwisk kolegów (koleżanek) podaje się zazwyczaj w instrukcji wprowadzającej. Może mieć ona np. następujące brzmienie: „Wyobraźcie sobie, że przypuszczalnie nastąpi w najbliższym czasie przesadzanie uczniów w naszej klasie. Proszę podać nazwiska osób, z którymi każdy z was chciałby najbardziej siedzieć. Na pierwszym miejscu piszemy osobę, z którą chciałoby się siedzieć najbardziej, na drugim osobę, z którą chciałoby się siedzieć w drugiej kolejności i dalej następne” (za M. Pilkiewicz, 1973a, s. 225).

Przed zebraniem wypisanych kartek lub „kwestionariuszy” warto sprawdzić, czy wszystkie zostały podpisane i wypełnione zgodnie z instrukcją. Osoby nieobecne w dniu badania, będące stałymi członkami grupy, poddaje się badaniom w terminie późniejszym.

W przypadku zaś, gdy badania socjometryczne wymagają wyboru na podstawie kilku kryteriów, zaleca się dokonywanie ich w pewnych odstępach czasu, by uniknąć wybierania przeważnie tych samych osób. Ponadto doradza się sporządzanie krótkich notatek o warunkach i przebiegu przeprowadzonych badań. No-luli I Inkie okazują się często bardzo przydatne podczas interpretacji zgromadzono li w len sposób danych socjometrycznycli.

b. Sporządzanie tabeli socjometrycznej

Przykład tabeli socjometrycznej

Otrzymane wyniki w badaniach socjometrycznycli mogą być przedmiotem l/i /egółowych analiz dopiero po ich należytym uporządkowaniu. W tym celu h nlnwia się je w specjalnej tabeli, zwanej tablicą socjometryczną lub socjoma-|IVCi|, albo po prostu tabelą socjometryczną. Sporządzanie jej nie sprawia więk-i/oj trudności. Dla przykładu podaję tabelę socjometryczną zamieszczoną n publikacji M. Pilkiewicza (1973a, s. 227). Występuje ona tu pod nazwą tabeli H Dokonana została na podstawie odpowiedzi na następujące pytania:

„Z kim najbardziej chciał(a)byś siedzieć w jednej ławce?” (liczba wyborów ograniczona do 5 osób).

„Z kim najmniej chętnie chciał(a)byś siedzieć w jednej ławce? (liczba od-i/uceń nie ograniczona).

Odpowiedzi na powyższe pytania udzieliło 10 uczennic i 10 chłopców z klany V szkoły podstawowej.

183