1 (153) 3

306 Biogramy polskich prozaików

mulego Sindbada (NK 1962), Dzikie ptaki lecą najdalej (Ruch 1970) i Żelazny (NK 1970).

KOWNACKA Maria, ur. 11 IX 1894 roku w Słupie k. Kutna. Po ukończeniu gimnazjum w Warszawie podjęła pracę jako nauczycielka. Początkowo (od 1912 roku) brała udział w tajnym nauczaniu we wsi Dębowa Góra w powiecie kutnowskim, a następnie (w latach 1914—1915) w majątku Krzywda na Podlasiu prowadziła tajną szkołę dla dzieci, wieczorowe kursy dla dorosłych, a w okresie żniwnym — przedszkole.

W roku 1915, po ewakuacji do Mińska Litewskiego, podjęła pracę na stanowisku księgowej w Zarządzie Miejskim. Ponadto uczyła przyrody w szkole, prowadziła polski teatrzyk amatorski, organizowała „szopki”, reżyserowała amatorskie przedstawienia oparte na motywach z Rydla i Konopnickiej. Po zakończeniu I wojny światowej powróćiła do Krzywdy, gdzie założyła i prowadziła przez rok (już legalnie) pierwszą „szkołę ludową”. W 1919 roku osiedliła się na stałe w Warszawie i podjęła pracę w bibliotece Ministerstwa Reform Rolnych, początkowo pod kierunkiem Marii Dąbrowskiej, później Stanisława Stęmpowskiego. Na tym stanowisku pracowała do 1939 roku. W tym czasie ukończyła dwuletnie kursy dla nauczycielek rze-

Maria Kownacka

miosł oraz kursy bibliotekarskie. Nawiązała kontakt z Warszawską Spółdzielnią Mieszkaniową, która startowała z prekursorską działalnością społeczną na Żoliborzu, i związała się z Robotniczym Towarzystwem Przyjaciół Dzieci. Była współorganizatorką teatru kukiełkowego „Baj”, który powstał w 1928 roku. W latach następnych dostarczała dla potrzeb tego teatru utwory sceniczne. W 1936 roku ogłosiła książkę dla dzieci pt. Plastusiowy pamiętnik. Podczas okupacji przebywała na wsi i brała udział w tajnym nauczaniu. W 1944 roku, na krótko przed wybuchem powstania, powróciła do Warszawy i współredagowała tajne pisma okupacyjne: „Jawnutki” — dla dzieci młodszych i „Dżiennik Dziecięcy” — dla dzieci starszych. Po wyzwoleniu w latach 1946—1950 pracowała jako bibliotekarka w Ministerstwie Rolnictwa. W roku 1950 przeszła na emeryturę i poświęciła się wyłącznie pracy literackiej. W 1951 i 1956 roku otrzymała nagrodę Prezesa Rady Ministróv za twórczość dla dzieci i młodzieży, a w 1952 roku nagrodę m. Warszawy. Prozaik, poetka, autorka utworów scenicznych. Napisała ponad 50 książek dla dzieci, w których odwołuje się do przeżyć i doświadczeń dziecka, do tradycyjnych zabaw dziecięcych, do własnych wspomnień z dziecieciństwa. Szczególnie bliskie są dla niej idee ochrony przyrody, problemy współżycia rodzinnego i koleżeńskiego oraz sprawy z codziennego życia dzieci. Po wojnie wydała m. in. następujące utwory pisane prozą, względnie prozą rymowaną, opowiadania: Jak mysz pod miotłą (NK 1947, 1949), Kajtkowe przygody (NK 1948, 1949, 1950, 1952, 1953, 1954, 1955, 1957), powieści: Tajemnica uskrzydlonego serca (NK 1949, 1949), Przygody dzieci z Jasnej Wody (NK 1950), Dzieci z Leszczynowej Górki (wspólnie z Zofią Malicką — NK 1948, 1951 wyd. poszerz., 1952, 1954, 1956, 1957, 1959,1961, 1963, 1967, 1970), Przygody Plastusia (NK 1957, 1959), Rogaś z Doliny Roztoki (NK 1957, 1959, 1961, 1963, 1964, 1967, 1970), Szkoła nad obłokami (NK 1958, 1962). Opublikowała ponadto szereg utworów poetyckich, wydanych przez Naszą Księgarnię w serii „Poczytaj mi mamo” oraz przez „Ruch”, Spółdzielnię Wydawniczą Czytelnik i LOP (m. in. Świerszczyków)- kram NK 1949. Entliczek pentliczek — NK 1950, 1952), oraz utworów scenicznych dla teatrów dziecięcych (m. in. O Kasi. co gąski zgubiła — NK 1949, LSW 1957, O Żaczku-Szko-laczku i o Sowizdrzale, co jeden kochał szkolę, a ten drugi wcale -- NK 1949. Wawrzyńcowy sad— NK 1951, O Bidzie i złotych jabłkach — LSW 1960, Orzeszek — NK 1961, Teatrzyk supełków — NK 1970).

KOŹMIŃSKI Karol, ur. 21 V 1888 we wsi Rożenek k. Opoczna, zm. 2 X. 1967 w Warszawie. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie

:<>*