1 (89) 2

39. A. i Cz. Centkiewiczów ie: Na białym szlaku. Uustr.: R. Owidzki

współbraci. Ostatnie partie powieści — to już Antarktyda, środowisko opisywane przez autorów nie po raz pierwszy, i tu przecież nie załamuje się przygodowa koncepcja losów Tumbo. W dalszym ciągu pozostaje on bohaterem pierwszego planu, w dalszym ciągu dokonuje czynów niezwykłych, zdobywa wdzięczność i uznanie doświadczonych polarników, ludzi «bia-łych».”i

Centkiewiczowie stali się przewodnikami dzieci i młodzieży po lodowych szlakach. Ich książki, oparte na autentycznych realiach, bliskie literaturze faktu, obfitują w bogaty materiał poznawczy o Arktyce i Antarktydzie. Zawarte w nich treści rozszerzają horyzonty myślowe młodzieży, pogłębiają znajomość świata, budzą szacunek dla odwagi i braterstwa ludzkiego, dostarczają cennych wzorów postępowania, uczą wytrwałości w dążeniu do postawionego sobie celu. Emanująca z nich „[...] romantyka pracy badawczej w świecie lodów, odkrywczego trudu naukowego, wymagającego [...] od uczestników wypraw polarnych poważnego przygotowania, trudu [...], czasem nawet śmiertelnego ryzyka, spotyka się z niezwykle ciepłym przyjęciem czytelników [,..].”^{1 2}

W formie wspomnień lub zbeletryzowanego reportażu utrzymane są utwory o tematyce lotniczej Janusza Meissnera.

W zbiorze nowel Na skrzydłach burzy (1954) oraz w powieści Niebieskie drogi (1954) spożytkował pisarz własne obserwacje i przeżycia pilota, które posłużyły mu do skonstruowania frapujących zdarzeń fabularnych i emocjonujących scen z życia lotników. Powieść Niebieskie drogi doczekała się nawet adaptacji filmowej. Prezentowana na ekranach jako Sprawa pilota Maresza, mimo schematycznych uproszczeń w obrazie współczesnego życia, zyskała popularność wśród młodzieży, chociaż, jak większość utworów tego autora, nie była dla niej tworzona. Wprawdzie elementy fikcji w książkach lotniczych Meissnera pełnią rolę znaczną, niemniej i w nich, tak jak w utworach Centkiewiczów, niebagatelną funkcję w konstrukcji sytuacji przygodowych spełniają zdarzenia i realia autentyczne. Podnoszą one w znaczny sposób wartość poznawczą spuścizny literackiej tego pisarza, który w latach pięćdziesiątych pozostawał pod wyraźnym wpływem ówczesnych tendencji literackich. Pisarz wydał w tym czasie dwie powieści morskie, a mianowicie: Sześciu z „Daru Pomorza” (1950) i Wraki (1953).

Sześciu z „Daru Pomorza” to utwór o grupie chłopców i ich morskiej

12*

1

   H. Skrobiszewska: Książki naszych dzieci... Op. cit., s. 390.

2

   (b. a.) Alina i Czesław Centkiewiczowie — arktyczne małżeństwo. „Problemy” 1963 nr 11.