1tom187

7. ELEKTRONIKA

376

Szczególnym przypadkiem przerzutnika niesymetrycznego jest przerzutnik Schntitta ST (ang. Schmilt Trigger) — rys. 7.61e, który ma tylko jedno sprzężenie skrośne. Układ służy do standaryzacji przebiegu zmiennego nieregularnie, tj. do zamiany go na fal_e prostokątną o zadanej amplitudzie, np. 5 V (do układów TTL).

7.3.7. Układy logiczne i cyfrowe

Układy logiczne i cyfrowe ULC [7.1; 7.5; 7.12; 7.14] służą do przetwarzania sygnałów dwustanowych (słów binarnych). Przykłady elektrycznych sygnałów binarnych podano na rys. 7.62.

Podstawowymi elementami układów ULC są bramki i przerzutniki wytwarzane w technologii monolitycznej scalonej jako moduły zwane układami scalonymi małej skali integracji, czyli SSI (ang. Smali Scalę of Integration), głównie typu TTL i CMOS.

Rys. 7.62. Elektryczne sygnały binarne: a) poziomy logiczne U_L, U„ w konwencji dodatniej i ujemnej wejść i wyjść; b) impulsy binarne słowo 8-bitowe w postaci szeregowej; RZ — z powrotem do zera (ang. Return to Zero), NRZ — bez powrotu do zera (ang. Non Return to Zero); c) impulsy prądu przemiennego — dwuwartościowa modulacja częstotliwości fali nośnej w celu transmisji łączami telekomunikacyjnymi

Bramki realizują bezzwłocznie funkcje boolowskie (Układy Logiczne Kombinacyjne ULK). Podstawowe bramki oraz dla porównania ich realizacje zestykowe podano w tabl. 7.8. Szczególnie ważną praktycznie rolę odgrywają bramki NAND i NOR, za pomocą których można wyrazić jednolicie dowolną funkcję boolowską zapisaną w postaci normalnej (suma iloczynów, iloczyn sum). Przykład podano na rys. 7.63.

Przerzutniki bistabilne realizują pamięci aktywne jednobitowe — podstawowy element układów logicznych z pamięcią ULP, czyli sekwencyjnych. Zestawienie podstawowych typów' przerzutników podano w tabl. 7.9. W postaci scalonej wytwarza się typy D i JK, z których przez modyfikacje układowe z użyciem bramek można zrealizować typy T i RS. Do budowy układów sekwencyjnych synchronicznych stosuje się przerzutniki z wejściem zegarowym i wejściami ustawiającymi asynchronicznymi (zapisz — PR (ang-Preset) i wymaż — CLR (ang. Clear) względnie S (ang. to Set), R (ang. to Resetj) — rys. 7.64.

13.

, iifl ADY elektroniczne

377

Tablica 7.8. Najważniejsze funktory logiczne (bramki)

Funktor

logiczny

Negacja

N

y-*

Alternatywa

A

y = x,+x₂

Koniunkcja

K

y = x,x₂

Funkcja

Peirce’a

Negacja alternatywy y = x_x+x₂

Funkcja

Shefiera

Negacja koniunkcji > = x^

= x.+x.

Nierówno-

ważność

*1 £x₂

Alternatywa

^wykluczająca

Równoważ

ność

Stosowana

nazwa

NIK

NOT

(INWER-

TER)

LUB

OR

I

AND

NTE-LUB

NOR

NIE-l

NAND

ALBO EXOR XOR suma mod 2

Tablica stanów (definicja funktora)

Symbol schcma-towy amerykański

Symbol schema-towy wg 1EC

Symbol schema-towy zestykowy

we	wy
X	>*
0	1
1	0
we		wy
	*2	y
0	0	0
0	1	1
1	0	1
1	1	1

wy

*1	*2	y
0	0	0
0	1	0
1	0	0
1	1	1

wy

*1	*2	y
0	0	i
0	1	0
1	0	0
^1	^1	0

wc wy

	*2	y
0	0	i
0	1	i
1	0	i
1	1	0

wy

	*2	y
0	0	0
0	1	i
1	0	i
1	1	0

77"51_^xi^xz*^xi*z

tO

X1+X z

TTi—l^T;

—o

ALBO-NIE

EX-NOR

EQV

wy

*1	*2	y
0	0	i
0	1	0
1	0	0
^1	1	1