20120312845

Opowiadanie Prospera jest historią walki o władzę, praeajr-cy i spisku. Ale nie jest tylko historią księstwa Mediolanu. Tta sam temat powtórzą dzieje Ariela i Kalibana. Teatr Szekspir jest Theatrum Mundi. Przemoc jako zasada świata pokazać^{1 2} zostanie w kategoriach kosmicznych. Prehistoria Ariela i ł£g. bana jest powtórzeniem dziejów Prospera, jeszcze jedną ifoKn-cją tego samego tematu. Szekspirowskie dramaty zbudowanej² nie na zasadzie jedności akcji, ale na zasadzie analogii, podatnej, potrójnej albo poczwórnej fabuły, która powtarza ten jąa zasadniczy temat; są systemem zwierciadeł, wklęsłych i wypei-łych, które odbijają, powiększają i parodiują tę samą sytuaci. Ten sam temat powtarzany jest lirycznie i groteskowo, perm patetycznie i ironicznie. Tę samą sytuację odegrają na szriu-pirowskiej scenie królowie, potem powtórzą kochankowie j małpować będą błazny. A może to królowie małpowali błaznów'-Królowie, kochankowie i błazny są tylko aktorami. Rofe są rozpisane i sytuacje narzucone. Tym gorzej, jeśli aktorzy me pasują do swojej roli i nie potrafią jej rozegrać. Bo grają n scenie, która jest obrazem rzeczywistego świata, gdzie nikt me wybiera ani roli, ani sytuacji. Sytuacje w teatrze szekspirowskim są zawsze prawdziwe, nawet wtedy kiedy odgrywają je duch;-i potwory.

Jeszcze zanim prądy morskie zaniosły na wyspę crar« z Mirandą i Prosperem, już dokonał się pierwszy akt przemocy i terroru. Ariel schwytany został przez wiedźmę Sykoraio i za odmowę spełnienia jej wstrętnych poleceń uwiezioc? w rozdartej sośnie. Cierpiał, był przecież dotąd wolny jak powietrze. „Byłeś duchem nadto szlachetnym — powie Prospero — by spełniać przyziemne, wstrętne rozkazy” ². Prospero uwalać Ariela, ale po to, aby jemu służył, aby go z kolei poddać wtefflfl

107-109, 1IHH

298

1

l-l

...one niidnight

Fated to th’purposc, did Antonio open The gates of Milan.

(77² Tempal, I.ii. 73—76, 79—81, 84—87,

2

   ...thou wasi a spirit too dclicatc

To act her carthy and abhorr^d commandi.