272 273

lem ich obiektywizowania (uwiarygodniania) — przysługuje na ogół mim | wartość poznawcza, niż np. testom osiągnięć szkolnych, metodzie socjomdi vm(J nej lub innym metodom badań pedagogicznych.

IX. METODA DIALOGOWA (ROZMOWA)

Na ogół rzadko stosowaną w pedagogice jest metoda dialogowa. Różni się ona ml omówionej wcześniej metody sondażu tym, iżpodstawąjej zastosowania nie jest l| pory ustalona (często wręcz standardowa) lista pytań, lecz nade wszystko mniej luli bardziej określony temat dotyczący interesującego badacza problemu.

Opis metody dialogowej rozpoczyna się tu od ogólnego jej scharakteryzowa-liln łącznie z zasygnalizowaniem niektórych związanych z nią zalet. Następnie pi/odstawia się warunki niezbędne do poprawnego przeprowadzenia metody illlllogowej, różne jej techniki i błędy, jakich należy wystrzegać się podczas posługiwania się nią w badaniach pedagogicznych.

I. Charakterystyka metody dialogowej

Najogólniej rzecz ujmując, metoda dialogowa jest próbą wykorzystania swobodnie prowadzonej rozmowy w celach badawczych. Należy do tzw. metod miękkich”, tj. pozbawionych przewidywanego z góry przebiegu. Przeto wyklucza wszelkie bliższe jej zaprogramowanie, jak jest to możliwe i wskazane w przypadku niemal wszystkich omówionych wcześniej metod i technik badań pedagogicznych.

Metoda dialogowa jako rozmowa nieustrukturalizowana

Na pewno metoda dialogowa nie jest nigdy bliżej ustrukturalizowana. Przebieg jej określa jedynie ogólny lub bardziej uszczegółowiony temat, jaki sugeruje i przypomina się osobom badanym w trakcie przeprowadzanej z nimi rozmowy. Niekiedy dopuszcza się wprawdzie także zadawanie pytań, ale zawsze sformułowanych w sposób ogólny i nigdy zgodnie z uprzednio przygotowanym ich rejestrem. Co prostu przystępuje się do rozmowy bez jakiegokolwiek wcześniejszego przygotowania zestawu pytańj^k mato miejsce np. przy zastosowaniu ankiety lub wywiadu. Pewien wyjątek stanowić może postawione na wstępie rozmowy pytanie, które jednak z reguły ogranicza się tylko do sugerowania ogólnie podanego tematu. Mogłoby mieć ono np. następujące brzmienie: „Co przychodzi tobie na myśl, gdy mowa jest o nauczycielach?” lub „Co możesz powiedzieć o swoim domu rodzinnym?”. W pierwszym pytaniu sugerowanym tematem są nauczyciele, a w drugim dom rodzinny. Inne pytania, zadawane także w sposób ogólny, stawia się badanym bez uprzedniego ich sformułowania czy zaprojektowania.

273