331

12. Lutowanie

12.1. Charakterystyka lutowania

,,J^Jr

Lutowanie jest procesem polegającym na łączenm przedmiotów metalowych za pomocą dodatkowego, roztopionego metalu zwanego lutem, którego temperatura topnienia jest znacznie niższa od temperatury topnienia metali łączonych. Tak więc przy lutowaniu nie zachodzi ich nadtapianie a połączenie uzyskuje się przede wszystkim dzięki dyfuzji ciekłego lutu w metale łączone i odwrotnie oraz w mniejszym stopniu dzięki przyczepności. Podstawowym warunkiem otrzymania prawidłowego lutowania połączenia dwóch metali jest przede wszystkim właściwy dobór lutu. Ten sam lut, który daje dobre wyniki np. przy lutowaniu mosiądzu, może być zupełnie nieprzydatny przy lutowaniu aluminium i odwrotnie. Ogólnie wymagania stawiane lutom można ująć następująco:

-    temperatura topnienia lutu musi być niższa od temperatury topnienia lutowanych metali,

-    powinowactwo chemiczne lutu z metalami łączonymi powinno zapewniać tworzenie się na granicy styku roztworów stałych lub faz międzymetalicznych,

-    lut w stanie roztopionym powinien wskazywać dobrą lejność,

-    zakres krystalizacji (tj. różnica między temperaturą solidus a likwidus) lutu nie powinien być zbyt duży,

-    lut powinien mieć dostateczną wytrzymałość i plastyczność,

-    współczynniki rozszerzalności cieplejlA metali łączonych powinny być zbliżone do siebie,

-    w stanie roztopionym lut nie powinien się utleniać (dopuszcza się tworzenie łatwo rozpuszczających się tlenków).

W zależności od temperatury topnienia luty dzielą się na:

-    miękkie (łatwo topliwe) o temperaturze solidus < 500°C,

-    twarde (trudno topliwe) o temperaturze solidus > 500°C.

Odpowiednio lutowanie lutami miękkimi nosi nazw^lutowania miękkiego, a lutowanie lutami twardymi lutowania twardego.

C

)

331