357

348

Rośliny uprawne

Praktycznie jest sadzić po 2 rzędy, odległe od siebie o 50 cm, a trzeci rząd zostawić wolny. Daje to łatwy dostęp do roślin podczas zbioru liści lub nasion, oraz przy zabiegach pielęgnacyjnych itp. Dobrze jest też sadzić na krzyż, np. 50X50 cm; ułatwia to obróbkę mechaniczną. Jak wykazały doświadczenia PINLSR w Poznaniu najwyższe plony w uprawie polowej daje pokrzyk przy rozstawie gęstej: 40X30 cm. Siewki pokrzyku są bardzo wrażliwe na przesadzanie, dlatego też, jeżeli są ku temu warunki, dobrze jest pikować młode siewki do doniczek ziemnych.

Pielęgnowanie plantacji polega na wzruszaniu gleby w międzyrzę-dziach i starannym usuwaniu chwastów przede wszystkim w pierwszym okresie po posadzeniu — w późniejszym pielęgnowanie jest utrudnione, gdyż rośliny rozgałęziają się, są przy tym bardzo kruche i łatwo łamliwe. Na okres zimowy można łodygi ściąć przy ziemi i po obredleniu roślin okryć plantację słomiastym obornikiem lub liśćmi, łęcinami itp., zwłaszcza tam, gdzie plantacja nie jest dobrze osłonięta w sposób naturalny.

W rejonach, w których pokrzyk łatwo wymarza, najlepiej pozostawić na zimę łodygi nieścięte, a usunąć je dopiero na wiosnę. Powinno się tego przestrzegać zwłaszcza w Polsce centralnej i północnej, na północ od granicy naturalnego zasięgu pokrzyku.

Plantacja pokrzyku trwa 2—3, w korzystnych warunkach 4 lata.

Zbiór, suszenie, przechowywanie. Zbiór liści rozpoczynamy już w pierwszym roku wegetacji, jednak pełny zbiór otrzymujemy dopiero w drugim roku i w latach następnych. Obrywamy liście wraz z ogonkami na początku kwitnienia rośliny. Liście powinny być zdrowe, całe, średnio rozwinięte, raczej młodsze, gdyż te zawierają najwięcej alkaloidów. Zbierać należy w czasie słonecznej pogody po obeschnięciu rosy. Zrywać trzeba uważnie, blaszki liściowej nie gnieść i nie kaleczyć. Nie należy obrywać jednorazowo więcej niż ^xh wszystkich liści z rośliny. W miarę odrastania zbiór powtarzamy przeciętnie co 2—3 tygodnie.

Zbiór ziela przeprowadzać można dopiero w drugim i trzecim roku; odbywa się w sposób następujący. Najpierw obcinamy sierpem lub nożem wszystkie gałązki kwitnące ze wszystkimi liśćmi powyżej pierwszego rozgałęzienia — jako jeden gatunek surowca, z najniższej części łodygi obrywamy wszystkie liście. Ogołoconą łodygę skracamy do wysokości około 15 cm nad ziemią. Po 3—4 tygodniach przycięte łodygi rozwijają nowe pędy. Przycinanie łub skoszenie plantacji wpływa na jej odmłodzenie, bujniejszy rozwój części wegetatywnych oraz daje większy plon liści młod_ szych, które, jak wiadomo, są najbogatsze w alkaloidy.

Ziele pokrzyku używa się dla celów przemysłu farmaceutycznego (otrzymywanie alkaloidów w czystej formie).

Liście i ziele suszy się w suszarni ogrzewanej w temperaturze 50—60°. Na wysuszenie 1 kg liści trzeba około 1 m² powierzchni suszącej. Po wy-