416 2

Żywokost lekarski 407

kach, w kątach górnych liści; kwitnie w maju i czerwcu. Owoce — roz-łupki, rozpadające się na lśniące, czarne, gładkie niełupki (nasiona).

Rys. 100. Żywokost lekarski (Sym-phytum officinale): a — górna część korzeni; b — pęd kwit-nący; r. — przekrój podłużny kwiatu; d — owoc (dwie rozłupki): e — nasienie (rozłupka)

Surowiec. Surowcem jest korzeń żywokostu — Rx Symphyti (syn. Rx Consolidae). Są to ususzone całe korzenie, długości ok. 15 cm, grubości 7—15 mm, barwy prawie czarnej, twarde, często powyginane. Przełom korzenia jest białawy, szklisty i gładki; smak słodka-wośluzowaty; zapachu brak.

Surowiec zawiera śluzy, garbniki, alkaloid bliżej nieznany, glukozyd — konsolidinę oraz allantoinę, której przypisuje się zdolność odradzania uszkodzonej tkanki u ludzi i zwierząt. Wilgotność — najwyżej 12%. Zapotrzebowanie na surowiec duże.

Zastosowanie. Korzeń żywokostu stosuje się w lecznictwie jako środek przeciwkaszlowy, osłaniający; zewnętrznie — do okładania ran i wrzodów.

Wymagania klimatyczne i glebowe.

Żywokost lekarski rośnie dziko w całym kraju na mokrych łąkach, w rowach, nad brzegami wód.

Pod uprawę żywokostu przeznacza się gleby głębokie, żyzne i dostatecznie wilgotne; nie nadają się gleby lekkie, suchsze, mało próchniczne. Udaje się zarówno na polu otwartym, nasłonecznionym, jak i na kwaterach półcienistych w sadzie.

Uprawa roli i nawożenie. Żywokost wymaga głębokiej orki przedziroo-wej. Wiosną do czasu wysadzenia sadzonek stosuje się włókę i bronę. Stanowisko w płodozmianie przeznacza się zwykle w drugim roku po oborniku (na pełnej dawce).

Rozmnażanie i zakładanie plantacji. Żywokost rozmnaża się z siewu i sadzonek korzeniowych. Nasiona dojrzewają stopniowo i zaraz po dojrzeniu wysypują się, co utrudnia ich zbiór. Łatwiejszym i przez rolników ogólnie stosowanym sposobem jest zakładanie plantacji żywokostu z sadzonek. W tym celu wczesną wiosną przed rozwinięciem liści wykopuje się rośliny kilkuletnie; korzenie dzieli się ostrym nożem na kawałki długości około 8 cm i wysadza się je na rozsadniku lub bezpośrednio na polu. Sadzi się ukośnie na głębokość 10 cm. Przy zakładaniu plantacji stosuje się odległość 50X50 cm. Pamiętać należy, że żywokost trudny jest do usu-