42 4

16. Rozwija się osobowość dziecka, wyznaczona już nie tylko przez cechy tempera-mentalne. Ustala się tożsamość płciowa. Dziecko staje się zdolne do samokontroli, co przejawia się w powstrzymywaniu od natychmiastowego działania i ujawniania emocji, planowaniu działań, dostosowywaniu do poleceń, próśb i norm kulturowych. Rozwija się obraz własnej osoby, w którym obok konkretnych sądów opisowych pojawia się samoocena.

Skiwa kluczowe

obraz umysłowy realizm moralny

schemat rysunkowy tożsamość płciowa zabawa symboliczna

dziecięce teorie umysłu egocentryzm fcmkcja symboliczna inteligencja przedoperacyjna moralność heteronomiczna

myślenie kompleksowe

Pytania kontrolne

1.    Dlaczego okres średniego dzieciństwa zwany jest okresem „głodu ruchu”?

2.    Jakie są kierunki zmian w pamięci dziecka w tym wieku?

3.    Jakie są przejawy osiągania przez dziecko zdolności do decentracji?

4.    Czy o dziecku w wieku przedszkolnym można powiedzieć, że jest genialnym lingwistą?

5.    Jak dziecko w wieku przedszkolnym rozumie podstawowe wymiary rzeczywistości: przestrzeń, czas i przyczynowość?

6.    Jakie znaczenie ma zabawa dla rozwoju dziecka?

7.    Jakie są przejawy egocentryzmu w różnych sferach rozwoju dziecka?

Literatura zalecana

<łelar-Turska M. (1992) Jak pomagać dziecku w poznawaniu świata, Warszawa, WSiP.

Pjaget J. (1966) Studia z psychologii dziecka, tłum. T. Kołakowska, Warszawa, PWN. Przetacznik-Gierowska M. (1993) Świat dziecka. Aktywność - poznanie - środowisko, Kraków, Nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Wallon P, Cambier A., Engelhart D. (1990/1993) Rysunek dziecka, tłum. R. Gałkowski, Warszawa, WSiP.

Literatura cytowana

Adler L. L. (1989) Representations of traditionai and modern attitudes in fruit-tree drawings by chitdren from 29 countries. W: Cross-cultural research in human development. Life-span perspectives, L. L. Adler (red.), New York, Praeger Publ., 1-8.

Applebee A. N. (1978) The chiid’s concept of story. Ages two to sewnteen, Chicago, University of Chicago Press.