459

450 Rośliny ze stanowisk naturalnych

bywanych, ze względu na konieczność utrzymania tej rośliny; w przeciwnym razie może jej grozić wyniszczenie.

Szczyty pędów jemioły, oddzielone od grubszych łodyg, należy bardzo starannie ususzyć. Jest to surowiec trudno schnący i wrażliwy na wilgoć (czernieje); suszony w temperaturze powyżej 25° zmniejsza swoje działanie lecznicze, gdyż następuje wówczas rozkład ciał czynnych (wg Muszyńskiego). Zaleca się suszyć w suszami naturalnej lub ogrzewanej w temperaturze do 25°. Opakowanie daje się przynajmniej półszczelne. Przechowuje się w dziale surowców obojętnych. Z 3 kg świeżego surowca otrzymuje się około 1 kg suszu.

26. Jeżyna (malina) — Rubus L.

Jeżyna fałdowana — Rubus plicatus W. et N.

Rodzina: Różowate — Rosaceae

Jeżyna fałdowana jest krzewem ogólnie znanym, rosnącym w stanie dzikim nieraz w dużych skupieniach na skrajach lasów, przydrożach, skarpach i w zaroślach. Daje jadalne czarne owoce podobne z budowy do malin Ma ona ścielące się, czasem wzniesione pędy do 1,5 m wysokości o liściach zwykle 5-dzielnych, nieco podobnych do liści malin, lecz z obu stron zielonych i szorstko owłosionych. Łodygi są okryte kolcami, zwykle sierpo-wato w. dół wygiętymi.

Zbiorową nazwą łacińską Rubus fruticosus L. (jeżyna, ostrężyna, ożyna, czarna malina, drapacze) obejmuje się w zielarstwie i fitoterapii nie tylko jeżynę fałdowaną, ale także kilkadziesiąt innych gatunków występujących w Polsce, zwłaszcza na ziemiach zachodnich. Do celów leczniczych, zbiera się liście i owoce ze wszystkich gatunków bez różnicy.

Surowiec, Liście jeżyny — Fol. Rubi fruticosi; owoce jeżyny — Fr. Rubi fruticosi. Są to surowce lecznicze i przemysłowe. Ususzone liście jeżyny mają barwę zieloną, na dolnej stronie jaśniejszą, wzdłuż nerwów lekko zgięte kolce. Surowiec ma smak ściągający, cierpki, zapach przyjemny. Zawiera on niewielkie ilości garbników, kwasy organiczne i duże ilości witaminy C. W surowcu nie powinno być łodyg, liści sczerniałych i pokrusznych lub uszkodzonych przez owady. Liście należy zbierać na zamówienie.

Zastosowanie. Liście jeżyny są używane do produkcji herbat ziołowych. W lecznictwie mają ograniczone zastosowanie jako lek napotny i wzmacniający przemianę materii.

Owoce są bogate w witaminę C oraz w sole mineralne. Na świeże owoce zapotrzebowanie jest duże w przemyśle spożywczym.

Zbiór. Liście zbiera się ręcznie, obrywając z krzaków. Pozostawiamy V3 ogólnej ilości liści, aby zbytnio nie osłabić rozwoju rośliny. Zbiór liści przeprowadza się w pierwszej połowie lata przed kwitnieniem, dopóki