390,391

środki artystyczne prozy literackiej. Opiera się na materiale autentycznym, obca mu jest w zasadzie fikcja literacka, ale ów materiał autentyczny jest w reportażu częstokroć uformowany na wzór epickiej fabuły, nierzadko zorganizowany w jakąś wyrazistą akcję. U wybitnych twórców reportażu odnajdujemy często rozbudowane charakterystyki psychologiczne przedstawionych autentycznych bohaterów (np. w utworach Egona Erwina Kischa czy we współczesnym polskim reportażu Jerzego Lovella). Wszystko to sprawia, że wiele utworów reportażowych skłonni jesteśmy zaliczyć do form literatury pięknej.

DRAMAT 1. DRAMAT A TEATR

Dlwór dramatyczny możemy percypować w sposób dwojaki: tak |il każde inne dzieło literackie przez lekturę tekstu lub za pośrednic-ho in widowiska teatralnego. W przypadku pierwszym traktujemy dra-ni.H jako „normalny” utwór literacki, którego jedynym tworzywem jcM lęzyk. W przypadku drugim określona struktura językowa dramatu ■tanowi tylko jedno z tworzyw, obok gestu, mimiki aktorskiej i tego ■izyslkiego, co wchodzi jeszcze w zakres inscenizacji. Sam sposób mn i< nia dramatu jako elementu przedstawienia teatralnego jest inny niż ■Wtedy, gdy występuje tylko jako utrwalony w książce tekst, traktowany lal jak dzieło literackie, niczym się nie różniące pod względem swojej mim językowej od reprezentantów innych rodzajów literackich.

W wyniku tej dwoistości ukształtowały się dwie teorie dramatu, perwsza z nich, dużo starsza, traktuje dramat jako rodzaj literacki, W więc twór tylko językowy. Jest to tzw. literacka teoria dramatu. Tnnia druga głosi, że dramat nie stanowi utworu literackiego i należy do zjawisk pogranicznych pomiędzy sztuką słowa a sztuką teatralną, W której język jest tylko jednym z tworzyw. Właściwą formą istnienia di imatu jest więc jego realizacja sceniczna. Jest to tzw. teatralna teoria dramatu. Współcześni uczeni są na ogól jej zwolennikami.

Teorie te w postaci krańcowej mogą być sobie przeciwstawne, Jednakże mogą też stanowić dwa uzupełniające się ujęcia takiego zjawę I. a, jakim jest dramat. Jedno z tych ujęć należy do teorii literatury, drugie — teatrologii. W podręczniku teorii literatury dramat może Im traktowany jako utwór literacki, ale utwór literacki swoisty, bo mający w sferze swych możliwości taki sposób realizacji, jaki stanowi

391