biol2

2.4.1. Metoda prosta

Pomiar tą metodą polega na przerysowaniu obiektu widzianego w mikroskopie przy danym powiększeniu, zachowując wiernie jego wymiary. Wielkość rzeczywistą oblicza się według wzoru:

Wrz =

a-1000 b

gdzie:

Wrz - wielkość rzeczywista wyrażona w mikrometrach (pm), a - wielkość przedmiotu odczytana z rysunku w mm, b - powiększenie mikroskopu.

Metoda ta jest szybka i łatwa do wykonania, ale ma tylko znaczenie orientacyjne, ponieważ odczytana wielkość rzeczywista jest obarczona dość dużym błędem.

2.4.2. Metoda mikrometryczna

Przy tej metodzie jest potrzebne uprzednie wycechowanie mikroskopu przy danym powiększeniu, czyli znalezienie tzw. wartości mikrometrycznej. Po tego celu są potrzebne dwa mikrometry: mikrometr przedmiotowy i mikrometr okularowy. Mikrometr przedmiotowy jest to szkiełko podstawowe z wycechowaną w środku podziałką, z odstępami co 10 pm (0,01 mm). Mikrometr okularowy jest to szkiełko z podziałką w odstępach co 100 pm (0,1 mm).

Mikrometr okularowy umieszcza się wewnątrz okularu, przedmiotowy zaś na stoliku, tak jak preparat. Manipulując okularem i przyrządem krzyżowym stolika, należy tak ustawić mikrometr przedmiotowy, aby punkt zerowy jego skali (pierwsza kreska podziałki) pokrywał się z punktem zerowym skali mikrometru okularowego (tak jak przy pomiarach noniuszem). Następnie oblicza się liczbę podziałek zawartych między pierwszymi pokrywającymi się kreskami obu mikrometrów a następnymi pokrywającymi się kreskami (rys. 2.4).

Wartość mikrometryczną oblicza się według wzoru:

gdzie:

Wm - wartość mikrometryczna,

a - liczba odczytanych kresek mikrometru przedmiotowego, b - liczba odczytanych kresek mikrometru okularowego.

0,2 mm (200 |.im)

Rys. 2.4. Kalibracja mikrometru okularowego i przedmiotowego: 1 - skala mikrometru okularowego, 2 - skala mikrometru przedmiotowego

Aby zmierzyć obiekt w preparacie (np. długość i szerokość komórki bak teryjnej), należy zdjąć mikrometr przedmiotowy i zastąpić go preparatem. Po znalezieniu obrazu badanego obiektu w preparacie, należy odczytać jego wielkość na skali mikrometru okularowego. Mnożąc uzyskaną liczbę po-działek przez wartość mikrometryczną danego powiększenia, otrzymujemy wielkość rzeczywistą badanego przedmiotu w mikrometrach (pm).

2.5. Mierzenie wielkości pola widzenia mikroskopu

Wielkość pola widzenia mikroskopu jest potrzebna do oznaczania liczebności drobnoustrojów za pomocą metod bezpośredniego ich liczenia. Zależy ona od stosowanego powiększenia mikroskopu. W celu obliczenia wielkości pola widzenia stosuje się mikrometr przedmiotowy. Umieszcza się go na stoliku mikroskopu i patrząc przez okular liczy się liczbę kresek mikrometru przedmiotowego, odpowiadających średnicy pola widzenia mikroskopu. Otrzymaną wartość dzielimy przez 2, uzyskując w ten sposób liczbę kresek przypadających na promień pola widzenia mikroskopu. Wiedząc, że odstęp między kolejnymi podziałkami mikrometru okularowego jest stały i wynosi 10 pm (0,01 mm), obliczamy promień pola widzenia w mm. Uzyskaną wartość podstawiamy do wzoru:

Wpw = nr²

Wpw - wielkość pola widzenia (mm²), n - wartość stała 3.14, r - promień pola widzenia (mm)

Wykonanie ćwiczenia

Technika mikroskopowania i pomiar wielkości drobnoustrojów • Materiały: gotowe preparaty barwione (kontrolne) - E. coli, B. subtilis.

25