bullock (11)

Fizjologia błony komórkowej' i komórki 11

W ostatnim czasie pacjentka zaobserwowała u siebie przybór masy ciała i aby temu przeciwdziałać, przez ostatnich kilka dni brała dodatkowe dawki furosemidu. Lekarz w izbie przyjęć podejrzewa zatrucie glikozydami naparstnicy i przepisuje potas do przyjmowania doustnego.

1.    Jaki wpływ na funkcje komórki wywierają glikozydy naparstnicy?

OMÓWIENIE

Naparstnica, otrzymywana z wyciągu z naparstnicy wełnistej, jest glikozydem nasercowym. W leczeniu niewydolności serca jest używana od roku 1785. Swój efekt biologiczny wywołuje przez hamowanie pompy sodowo-potasowej (zob. III C 1 a (4)). Naparstnica depolaryzuje błonę komórkową bezpośrednio: oddziałując na pompę sodowo-potasową, oraz pośrednio: umożliwiając spadek gradientów stężeń jonów sodowych i potasowych.

2.    Jaki efekt fizjologiczny wywołuje naparstnica działając na mięsień sercowy?

OMÓWIENIE

Zahamowanie pompy sodowo-potasowej w komórkach mięśnia sercowego powoduje akumulację jonów sodowych w obrębie cytopłazmy. Zwiększenie wewnątrzkomórkowego stężenia jonów sodowych powoduje spadek elektrochemicznego gradientu tych jonów, a przez to zredukowanie aktywności wymiennika sodowo-wapniowego (zob. III C 2). Zredukowanie aktywności wymiennika sodowo-wapniowego prowadzi do zwiększenia wewnątrzkomórkowego stężenia jonów wapnia i przez to do zwiększenia kurczłiwości mięśnia sercowego.

Naparstnica wywołuje uczucie kołatania serca w wyniku depolaryzacji błon i następowego wzrostu automatyzmu. Ponadto naparstnica może wywołać arytmię przez depolaryzację błon i skrócenie czasu trwania potencjałów czynnościowych mięśnia komór serca. Przez swoje właściwości wagotoniczne naparstnica może wywołać bradykardię lub nawet całowity blok przedsionkowo-komorowy. Nudności pojawiają się w wyniku bezpośredniego oddziaływania naparstnicy na ośrodek wymiotny znajdujący się w rdzeniu przedłużonym.

3.    Dlaczego lekarz zleca pacjentce przyjmowanie potasu?

OMÓWIENIE

Odpowiednie zewnątrzkomórkowe stężenie jonów potasu jest konieczne do prawidłowego funkcjonowania pompy sodowo-potasowej. Zwiększenie zewnątrzkomórkowego stężenia jonów potasu jest często bardzo skuteczne w zwalczaniu objawów „przenaparstnicowania” (zatrucia glikozydami naparstnicy), a szczególnie wtedy, gdy u pacjenta obserwuje się hipoka-liemię. U opisanej pacjentki niskie osoczowe stężenie potasu jest bardzo prawdopodobne, ponieważ furosemid nasila wydalanie jonów potasu z moczem.