bullock (17)

18

Rozdział 2 IV E

3. Nadstrzał. Faza potencjału czynnościowego, w której potencjał błonowy jest dodatni, nazywa się nadstrzałem lub odwróceniem polaryzacji.

4. Spadek potencjału czynnościowego. Szybki powrót potencjału błony w kierunku potencjału spoczynkowego nosi nazwę fazy repolaryzacji lub fazy spadku potencjału czynnościowego. Spadek potencjału czynnościowego jest wywołany wypływem jonów K⁺ z komórki.

5. Hiperpolaryzacja następcza. W końcowej fazie potencjału czynnościowego potencjał błony przejściowo staje się bardziej ujemny niż wartość potencjału spoczynkowego. Jest to faza hiperpolaryzacji potencjału czynnościowego, zwana także hi-perpolaryzacją następczą.

Aktywacja potencjału czynnościowego

1. Swoiste kanały jonowe. Odpowiedź „wszystko albo nic" charakterystyczna dla potencjału czynnościowego zależy od czynników bramnych regulujących przewodność kanałów jonowych w błonie komórek pobudliwych. W neuronach istnieją co najmniej dwa takie kanały: jeden dla jonów Na⁺, a drugi dla jonów K‘.

a.    Struktura. Swoiste kanały jonowe są białkami integralnymi (ryc. 2-3) tworzącymi przezbłonowe kanały wodne. Białka kanałów są zbudowane z kilku tysięcy aminokwasów. Każdy kanał zawiera:

(1)    filtr, od którego zależy jonoselektywność kanału,

(2)    czynniki bramne, otwierające i zamykające kanał.

b.    Regulacja kanału Na⁺. Kanał Na⁺ ma dwa czynniki bramne (bramkę m oraz bramkę h).

(1)    Czynnik bramny m zamyka kanał Na⁺ od strony zewnątrzkomórkowej, a czynnik bramny h od strony wewnątrzkomórkowej.

(2)    Oba czynniki bramne muszą być otwarte, aby prąd Na⁺ mógł płynąć w poprzek błony komórki.

(a)    Kanał Na¹ uważa się za aktywny, jeżeli czynnik bramny m jest otwarty.

(b)    Kanał Na⁺ uważa się za inaktywowany, jeżeli czynniki bramne h są zamknięte.

przestrzeń zewnątrzkomórkowa filtr

czynnik bramny m czynnik bramny n selektywności

RYC. 2-3. Czynniki bramne kanałów Na⁺ i K⁺. Ujemny potencjał spoczynkowy komórki powoduje, że czynniki bramne m i n są zamknięte, a czynniki bramne h są otwarte.