CCI20111111033

kiem. Jeżeli prąd w przewodzie posiada zwrot od rysunku do oka patrzącego, to wewnątrz kółka stawia się kropkę (grot strzały); gdy prąd płynie od oka patrzącego poza płaszczyznę rysunku, to

Rys. 3-2. Oznaczenie zwrotu prądu płynącego przez przewód: a) od płaszczyzny rysunku, b) za płaszczyznę rysunku

stawia się w kółku krzyżyk (bełt strzały). Na rys. 3-2 przedstawione są takie dwa przewody oraz linie magnetyczne dokoła przewodów w płaszczyźnie rysunku.

Rys. 3-3. Pole magnetyczne wytworzone przez prąd płynący w zwoju

Rysunek 3-3 przedstawia obraz pola magnetycznego wytworzonego przez prąd przepływający po przewodzie wygiętym w postaci koła (zwoju); linie magnetyczne przenikające objętą zwojem powierzchnię mają zwrot jednakowy.

Rys. 3-4. Pole magnetyczne wytworzone przez cewkę (so-lenoid)

Przewód zwinięty w postaci zwojnicy nazywa się cewką lub solenoidem. Obraz pola magnetycznego wytworzonego przez prąd przepływający przez cewkę przedstawiony jest na rysunku 3-4.

Zwrot linii magnetycznych pola wytworzonego przez cewkę określa również reguła śruby prawozwojnej w nieco innym sformułowaniu: jeżeli ruch obrotowy śruby jest zgodny z kierunkiem przepływu prądu elektrycznego w zwojach cewki, to ruch postępowy śruby wskaże zwrot linii pola magnetycznego wewnątrz cewki.

Porównując obraz pola magnetycznego cewki z polem sztabko-wego magnesu trwałego można przekonać się, że bieg linii pola magnetycznego w obu przypadkach jest podobny, a ponadto można stwierdzić, że cewka swobodnie zawieszona w polu magnetycznym zachowuje się tak jak magnes.

Z podanych przykładów pól magnetycznych wynika, że istotnie linie pola magnetycznego wytworzone przez prąd przepływający przez cewkę są krzywymi zamkniętymi. Również linie magnetyczne magnesu trwałego można traktować jako zamknięte, biorąc pod uwagę, że wewnątrz magnesu przebiegają one od bieguna S do bieguna N.

3.2. Działanie pola magnetycznego na przewód wiodący prąd Indukcja magnetyczna Elektron w polu magnetycznym

Wiemy, że na przewód wiodący prąd, umieszczony w polu magnetycznym prostopadle do kierunku linii pola, działa siła F, wywołująca jego ruch w kierunku prostopadłym zarówno do kierunku przewodu, jak i do kierunku linii magnetycznych (rys. 3-5). Zwrot działania siły F określa reguła lewej dłoni: jeżeli ustawimy lewą dłoń (rys. 3-5) w ten sposób, aby zwrot linii magnetycznych pola głównego był skierowany ku dłoni, której wyciągnięte cztery palce zgodne są ze zwrotem przepływu prądu w przewodzie, to odchylony wielki palec (kciuk) wskaże zwrot siły F i ruchu przewodu.

Siła działająca na przewód jest wynikiem współdziałania głównego pola magnetycznego, do którego wprowadzono przewód i pola wytworzonego przez prąd płynący w przewodzie.

67