CCI20111111128

odbiornika, tzn. za pośrednictwem cewki; kondensator o zmiennej pojemności służy do strojenia odbiornika na długość fali nośnej.

Do odbioru dalszych stacji nadawczych i odbioru na głośnik buduje się odbiorniki radiowe z zastosowaniem lamp elektronowych lub tranzystorów. Rys. 8-38 przedstawia schemat najprostszego odbiornika 2-lampowego. Lampa trój elektrodowa spełnia w odbiorniku jednocześnie rolę detektora i wzmacniacza. Obwód drgający jest włączony między siatkę lampy a katodę. Dostrajanie obwodu drgającego do częstotliwości fali odbieranej odbywa się za pośrednictwem kondensatora C₂ o zmiennej pojemności. Drgania wielkiej częstotliwości dochodzą do siatki lampy 1. Konden-

Rys. 8-37. Schemat odbiornika detektorowego

sator C₃ i opór R umieszczone w obwodzie detektora przyczyniają się do utrzymania na siatce napięcia ujemnego, którego wartość zależy od amplitudy sygnału odbieranego. W ten sposób w obwodzie tym następuje detekcja i otrzymuje się w obwodzie anodowym wzmocniony wyprostowany prąd pulsujący o małej częstotliwości. Prąd ten zasila uzwojenie pierwotne transformatora T, którego uzwojenie wtórne przyłączone do siatki lampy 2 spełniającej rolę drugiego stopnia wzmacniacza małej częstotliwości. Do obwodu anodowego lampy 2 włączony jest głośnik odbiornika. Obwody anodowe obu lamp są zasilane ze wspólnego źródła prądu stałego. Odbiorniki zasilane prądem przemiennym zaopatruje się w prostownik (lampowy lub stykowy).

Współczesne odbiorniki radiowe są układami bardzo złożonymi, zawierającymi kilka lamp elektronowych o skomplikowanej budowie.

Odbiorniki radiowe mogą być wykonane jako odbiorniki radiofoniczne lub jako odbiorniki radiokomunikacyjne, służące do odbioru sygnałów telegraficznych i telefonicznych przesyłanych za pomocą fal elektromagnetycznych. Te ostatnie odbiorniki składają się co najmniej z dwóch członów detekcyjnych oraz wielu członów wzmacniających.

Zakresy częstotliwości tych odbiorników zależne są od ich przeznaczenia.

8.17. Ogniwo fotoelektryczne

W § 8.4 omówiono zasadę działania komórki fotoelektrycznej, w której wykorzystano zjawisko fotoemisji, czyli fotoefekt zewnętrzny.

Zjawiska fotoelektryczne daje się także zaobserwować na złączu półprzewodnikowym p-n; znane ono jest pod nazwą zjawiska fotowołtaiczmego. Wiemy już, że w złączu p-n powstaje bariera potencjału (warstwa zaporowa). Pod wpływem energii promieni świetlnych elektrony mogą przedostać się przez warstwę zaporową złącza, pokonując barierę potencjału. Po połączeniu przewodnikiem obu warstw półprzewodnika w utworzonym w ten sposób obwodzie zewnętrznym powstaje prąd elektryczny, którego natężenie jest w przybliżeniu wprost proporconalne do natężenia światła. W ten sposób złącze p-n staje się ogniwem fotoelektrycz-nym. Do budowy ogniw fotoelektrycznych stosuje się najczęściej następujące materiały: selen, tlenki miedzi, german, krzem. Ogniwa fotoelektryczne znalazły zastosowanie w: 1) światłomierzach, 2) urządzeniach do sterowania oświetlenia, 3) do automatycznej regulacji przesłony aparatów fotograficznych.

Złącza p-n o dużej powierzchni zostały wykorzystane jako baterie słoneczne, które stały się źródłami energii elektrycznej. Wykorzystano w nich promieniowanie słoneczne. W bateriach słonecznych najczęściej używanym materiałem jest krzem. Sprawność baterii słonecznych wynosi ok. 15%.

Baterie słoneczne znalazły zastosowanie, między innymi, w statkach kosmicznych.

257

17 Elektrotechnika