CCI20120513000

Rozdział 1

Elementy kultury szkoły

*v

Czym jest kultura

Termin kultura ma wiele najrozmaitszych znaczeń. Jego korzenie sięgają kultur jako upraw, podkreślając tym samym element wzrastania i dojrzewania. W tym sensie nawiązuje do stwarzania specjalnych warunków, które wspomagają i przyspieszają wzrost. Chodziłoby więc o czynności kogoś, kto kultywuje - hoduje. Nauczyciele chętnie przystają na łączenie ich pracy z kulturą: wspieraniem wzrostu i tworzeniem klimatu sprzyjającego rozwojowi.

Ale termin kultura odnosi się także do właściwości ludzi. Mówimy o ludziach kulturalnych, którzy cenią sobie sztuki piękne, muzykę lub teatr, którzy odznaczają się szczególnie dobrymi manierami i umiejętnością współżycia, którzy upodobali sobie wyrafinowane życie. Wyraża się w tym poczucie, że istnieje „kultura wyższa” społecznej elity przeciwstawna „kulturze popularnej” lub „niższej”, tej bezkształtnej magmie wypełniającej nasze otoczenie, bo przecież nie nasze życie.

Mówiąc ogólniej, kultura nie jest czymś, co się ma, ale czymś, do czego człowiek należy. Tak używa się tego terminu, gdy ma się na względzie kulturę narodową o specyficznych cechach, która dzięki nim daje poczucie przynależności do narodu. Swoją odrębną kulturę mają grupy etniczne. Mówi się też o kulturze rozmaitych grup wewnątrz społeczeństwa - kulturze klasy średniej, robotniczej, kulturze młodzieżowej i feministycznej. Z tego punktu widzenia termin kultura dotyczy społecznych warunków lub stylu życia. Obejmuje „charakterystyczne obyczaje, ideały, postawy, wierzenia Pspośoby myślenia pewnej grupy ludzi” (Zais, 1976, s. 157). Tak w tej książce rozumiana będzie kultura szkoły i kształcenia.

Pojęcie kultury

Kultura zbudowana jest wokół konfiguracji sprzęgniętych ze sobą wierzeń, idei, wartości, postaw, znaczeń, symboli, rytuałów, zachowań. Żaden z tych elementów nie wystarcza do zdefiniowania kultury, kulturę bowiem rozpatrywać należy jak

22