DSC00308 2

Komanty/m

mi o nowym obliczu li terminy. Wiersz był li*t*raekin

m.iw ton vi h przez > Kazimierzu Biinl/ińsklego _w °^lłr,^m ,_t/

• y* ......polskiej(isis?'/’‘ ^,y'^/-''v!7'

wyrazem polemiki / artykułem )ana Śniadeckieun o ⁿ* nyck i fomatU ■ ^h (1919)    t^f,s,>inch ki^''

Rom.mtMznoSi została poprzedzona cytatem zaczerpnij W illiama Szekspira. Motto wprowadza słowo-klucz: widzi™/ ^lllln,leta a także podkreśla wagę poznania rzeczywistości przez intu we serce.    ‘^{C,ę 1}

Ro»untXi znosi jest «• balladą łączącą elementy epickie z |j_r,..

O Strukturze miniatury dramatycznej. Narrator opowiada <, sp,'^"'"¹¹ obłąkanej dziewczyny Karusi ze zmarłym kochankiem Jasiem. Tos/T nic obserwują i komentują Starzec, gromada wiejska oraz sam narrator altćr ego poety. Utwór przedstawia u/\ mżne postawy, reakcje na lakt obcowania ze światem niepoznawalnym empirycznie. Karusia „widzi w biały d/.ień", ogląda postać zmarłego i z nim rozmawia. Świadkami tcuo spotkania jest lud wiejski i ► poeta wyznający te same poglądy co gmin; oni nie widzą, ale wierzą w prawdziwość zjawiska. Wydarzenie t« obserwuje równie/ Starzec demonstrujący swój sceptycyzm wobec zja wisk niedostępnych bezpośrednio zmysłom.

Pojawiające się w utworze partie dialogowe, a także wyraźnie odrębne kolejne sceny decydują o dramatycznym kształcie utworu.

Słowa poe ty zamykające balladę są jednocześnie oceną pozostałych bohaterów. Jest tu zawarte przesłanie ideowe całego utworu, przekonanie o wyższości wartości poznawczych innych niż rozum i doświadczenie empiryczne, takich jak „czucie i wiara”. Jest to zarazem apoteoza ludu ( * lud i ludowość). Romantyczność jest niejako zapowiedzią II części -> Dziadów.

Romantyzm

Romantyzm polski jest częścią romantyzmu europejskiego - korzystał z powstałego nieco wcześniej dorobku romantyków angielskich i niemieckich (romantyzm francuski rozwinął się później, a rosyjski powstawał równolegle). Pisarze polscy tego okresu dzielili ze swoimi poprzednika-mi sposób lektury dziel tworzących źródła kultury europejskiej: poddano reinterpretacji Biblię ( > romantyczna lektura Biblii) oraz mitologię

^licyjskicj -> Kornel Ujejski pisze Skargi Jeremiego. Inspirowany warszawskimi manifestacjami poprzedzającymi powstanie styczniowe powstaje słynny wiersz Norwida Zydowie polscy (1861), w którym pojawia się czytelne porównanie bojowników o wolność z postaciami Mojżesza, Dawida czy Machabeuszy. Jest jednak znamienne, iż > poeci tworzący w końcowej fazie romantyzmu ograniczają aluzje biblijne na rzecz aluzji do tekstów polskich wielkich romantyków, głównie do -* Juliusza Słowackiego.

^Trady‘^:'^{a bibli}'^na P^atr"nowala roman, nguralncmu myśleniu o hworil, według ^^ozofii i,

_r/ctu* » zapowiedzią przys/ły_ttl (,i/,_w ^tRo dawne nos.-. ^,i!w-

SZs.Mupicic, będący    * <Vm _u£^ "*■-

licznych utopii (m.in , mesjaniz_mu,    ^b"^hat"et_n wic|_u . Pływał

Nawe Jeruzalem - Królestwo' Ci "T" ^k'⁶^h 3JT*⁰*⁰-Stylizacja biblijna towarzyszy nic tyli ^Cmi'    ^stVv°rzyć

₍om filozoficznym wieszczów, lecz jes, oh    ^tom _c?v

.........^^’S^«-.ęŁ35

Wśród wielu nawiązań do mitologii antycznej najważniejsze dla romantyzmu są postacie Prometeusza i Tyrteja. Polscy romantycy odwoływali się też do myśli i postaci Sokratesa oraz Platona, nawiązując w polemikach politycznych do antycznego rozumienia demokracji (Brutus) i monarchii (Cezar).

W romantyzmie polskim można zaobserwować również szczególnie chętne przywoływanie kanonu romantyzmu zachodnioeuropejskiego, korzystającego z dorobku kulturowego ludów północy. Świadectwem tego są powstałe prawie jednocześnie utwory: Pieśni Osjana (1760) Jamesa Mac-phersona ( > osjanizm) i Zamczysko wOtranto (176*4) 1 Iorace’a Walpolea ( > gotycyzm). Do Pieśni szkockiego poety nawiązywał znawca i zbieracz pieśni ludowej, niemiecki filozof Johann I lerder ( > herderyzm). Z tradycji osjanistycznej wywodzi się* popularna w epoce > preromantyzmu postać barda, litwor Walpole’a zapoczątkował gotycyzm, czyli nawrót do rycerskiej kultury średniowiecza. Do kanonu lektur polskich romantyków weszły również Cierpienia młodego Wertera ( »werteryzm) Johanna Wolt ganga Goethego i różne utwory Fryderyka Schillera (np. dramaty: Mana Stuart, Don Carlos, Intryga i miłość czy Zbójcy). Dziełem < .oethego, ktoi \ wywarł przemożny wpływ' na literaturę polską, był Faust. Moralne dv lema ty głównego bohatera znalazły swoją kontynuację w III części Dziadów, > Kordianie, > Nie-Poskiej komedii, a zarazem przyczyniły ’^s'V^{l (l} P° nownego odczytania starej polskiej > legendy o panu Twardowskim.