DSC00084 3

ws i ir™

EU

HWL'!

Iii

■i

234

235

1

fJA

i zmaskulinizowancj religijności powszechne) wydawał się więc zjawi, skiem niebezpiecznym i herezjogennym. Teologia kobieca, uogólniającą doświadaenie mistyczne, akcentowała inne niż męska aspekty podstawowych pojęć religijnych, podkreślając np. znaczenie cielesności Chrystusa. Wydobywanie na plan pierwszy cielesności i poliscroualnośd mistycznych doznań odnaleźć możemy zarówno w biografiach europejskich zakonnic, jak i tybetańskich mniszek, Częste odwołania do muzyki jako pozawerbalnego środka przekazu treści doświadczenia obecne są zarówno w relacjach iw. Hildegardy z Bingen (XII w.)*, jak i Maczig Labdron (XI w), założycielki jednej z buddyjskich linii przekazu - tradycji mhi* miln dr • opartej na naukach sulry Mińaptnmitf,

4. Wyrażanie niewyrażalnego

Na uwagę zasługuje również proces werbalizacji i konceptualizacji doświadczenia mistycznego, na którym silnie zaznacza się piętno kultury i języka teologiczno-symbolicznego dostępnego osobie relacjonującej doświadczenie. Warto pamiętać, iż znaczny udział w tym procesie mieli męscy pośrednicy: sekretarze, kapłani, mnisi, spowiednicy, którzy spisywali ustne relacje mistyezek. Oprócz generalnych dla całego mistycyzmu problemów z pojęciowym ujęciem poza- czy prewerbalnego doświadczenia, dochodzą więc jeszcze kwestie zapośredniczania relacji mistyezek przez męski punkt widzenia ich sekretarzy. Biografie wybitnych kobiet modelowane były przez księży lub mnichów i przepuszczane przez pryzmat ich wyobrażeń na temat natury kobiecej. Spisywanie relacji kobiet przez uprawnionych do tego mężczyzn było regułę nie tylko w średniowiecznej Europie, ale i np. w buddyjskim Tybecie*.

5. Nauczanie

Wreszcie niezwykle ważnym wątkiem badań nad mistycyzmem w duchu pub może być kwestia praw do udostępniania oraz osobistego popularyzowania wiedzy mistycznej. Głoszenie kazań i nauk duchowych było dla kobiet mistyezek zazwyczaj ograniczone, a niekiedy wręcz surowo zabronione; np. w Kościele rzymskokatolickim działalność teologiczna kobiet była zakazana i dopiero po II soborze watykańskim (1962-1965) zostały one oficjalnie dopuszczone do studiów teolo-

■focM. Kowalewska, Pnpheliuo Imtonki - Mflo Hilieprto i Hinpn, żyr/c i (toieio, (w) D\uhmSi i rtUpjno# tobiel tomie) /dziś, red. £. Pkkszys i L Sikorska, toznań, 2000,

I.2M6.

"toit Allionc, Maty Mędrotó. Tijmnt tycie Moaig IMon i innych Tj/beleneh, ilu a$mma,Krików, 1998,1 169-215.

gicznyclt, a trzy z nich uznano nawet za godne tytułu Doktora Kościoła; iw. Teresa z Avila, iw. Katarzyna ze Sieny i św. Teresa / Lisim. Nie może więc dziwić (akt, iż kolejne adeptki mistycyzmu, mając tak niewiele bezpośrednich wzorców osobowych swych poprzedniczek, starały się przeważnie sprostać męskim oczekiwaniom. Z reguły przyjmowały na siebie rolę .cór grzesznej pramatki Ewy⁹ i realizowały topos upokorzenia*. Kobiety decydujące się ni podążanie ścieżkę duchową doświadczały często w swoim życiu wzgardy społecznej, odczuwały nienawiść do samych siebie i z pokorę godziły się ni rolę ofiary*. Dopiero głębokie doświadczenie mistyczne pozwalało im na przewartościowanie tkwiących w kobiecej naturze źródeł mocy oraz wartości i wyzwolenie się z narzuconych przez kulturę stereotypów. Dzięki duchowemu przebudzeniu zarówno mistyk, jak i mislyczka odzyskuje wiarę w wewnętrzną autonomię i przejmuje odpowiedzialność za własny rozwój duchowy. Pozbywa się w len sposób wszelkich ograniczeń zewnętrznych i wewnętrznych, tj. społecznych i psychicznych, które wcześniej zdawały się bezwzględnie determinować przebieg jego czy jej transformacji duchowej,

Bibliografia

Afcone T, Mirty Mfdndd, Ttjcmne ryor Mci; UMroii i mydl T^rtuwk, dum. K Soupo. Kraków 1998

Angulloro-NMya, red, R. Morris i E. Hardy, V t„ London, 1885-1900.

Ba ring A i CaihfordThe Myl/i ej the (Mn Mulbn o/ an Imp, London, 1991. Carmody D.L. ICarmody TJ., Myiilm Holineu. Tut ani Wal, New York, 1996. Christ GP, Diuing Deep ani Sur/tcing: IYoimi Wnlen on i Spirilnol Queil, Boston, 1980. Christ C.P, Rebirlh oj Iht CoJJeu Finiing Meoninj in Fcmlsl SpiriluaHly, New York-London, 1997.

TW Ohawmapsia The MAa'i M oj (277-279), tłum Vkn Adiarya Buddhank-kłuta, Śri Lanb-Kandy, 1985.

Duchowi i religijno# Łntocf iomutj iiiii, red. E. Rikszy* IL Sikorska, Ibzruó, 2000. Evdokimov I!, Mirto I domenie Molo, ftonań, 1991.

CimbuUs M, The Cmlaolmo/lktCcditu, San Francisco, 1991.

¹¹W niektórych biografiach świętych i mistyezek znajdujemy wręcz przykłady samookaleczeń id elrsnego umartwiania się; np. iw. Jadwiga śląska bkzujęca się po nocach aż do krwi; pot M Michalski loiwip Slpto nędzy lieolomi wioiciyni i Mfte). Kito unuę o wotach hifiopśfianych, |w:j Duchowo# i religijno#,.,, op. elt„ s. 65-71 ^u Doświadczenia kobiet podężajęcych duchową ścieżką oraz wałczących z religijnymi i kulturowymi uprzedzeniami opisuje m in Caroł P Christ, Dreinj Deep oni Suijocinf Ifaicn Milen on i Spóituł Qwil, Boston, 1980, i 15.

U

i

TT

.tmm1

fL

in

OSL, M£‘T BBppMBB i