DSC01430

Refleksje Buriinga po hm, gth dowiedzuł się. co jest prawdziwym celem podróży Markiza:

[)J Markiz (...J opowiedział Anglikowi o Księdze, a mówiąc o Księdze pokazał mu siebie. BtirlJng przeżył wtedy coś w rodzaju szoku. Markiz, pewny siebie, mocno stojący na ziemi dyplomata, który jedzie do ościennego kraju w interesach, przestał istnieć. Burłing zobaczył teraz przed sobą szaleńca, bo jak inaczej można nazwać człowieka, który poświęca swoją karierę, pieniądze, ryzykuje życie, żeby zdobyć coś tak nierealnego jak Księga? A jednak taki rodzaj szaleństwa pociągał Burłinga. Jako racjonalista, zwolennik Kartezjusza i piewca rozumu, w głębi duszy Burłing potrzebował wody ze źródła irracjonalizmu, baśni i przesądu. Choćby po to, żeby z nimi walczyć, bo wałczy się przecież z tym, co najbardziej pociąga. Człowiek, który opowiadał mu te baśnie, był kimś, kogo szanował, kogo zaczął traktować już jak przyjaciela, osobę wielkiego rozumu i wiedzy.

[4] Cały następny dzień Anglik przeżył w wielkim pomieszaniu. W jego raqonalnym wyobrażeniu świata nie było miejsca na coś takiego jak Księga. Świat składał się z materii ożywionej tchnieniem Boga. Bóg tchnął w nią życie w momencie tworzenia i od tej pory przejawiał się tylko w prawach rządzących materią. Że Bóg istnieje, w to Burłing nigdy nie wątpił, ale jest tak daleki, tak odległy, że być może nie ma już wpływu czy też raczej nie chce mieć wpływu na to, co się dzieje tutaj. Burłing nie dopuszczał więc żadnego innego sposobu, w jaki Bóg mógłby kontaktować się z ludźmi; chyba że czyniąc to poprzez prawa natury. Bóg, który przejawiałby się wbrew stworzonym przez siebie prawom, przeczyłby własnemu istnieniu.

[5] Burłing wytężał całą swoją inteligenqę, żeby jakoś wyjaśnić to, co wydawało mu się kompletnie niespójne, i rozwiązanie przyszło samo — nagły, jasny wgląd w sedno sprawy, bez słów, bez retoryki. Otóż pojął, że Księga jest symbolem tych wszystkich praw, które rządzą materią, jest myślowym ukonkretnieniem celu wszystkich ludzkich poszukiwań, badań, doświadczeń, eksperymentów i odkryć. Jako rzecz fizyczna nie istnieje. Któż by miał ją napisać? W jakim języku? Po hebrajsku czy po francusku? Może po ładnie, żeby była lepiej zrozumiała w Europie? I, przede wszystkim, w jakim celu? Bo jaki to wszystko miałoby sens, gdyby drobiazgowe badania, zbliżanie się krok po kroku do prawdy, wyliczenia, dowody, gdyby to wszystko można było pominąć dzięki przeczytaniu Księgi? Jaki sens miałby wtedy rozwój, postęp, poszukiwania i wątpliwo-śa człowieka, jego zmaganie się z własnymi możliwościami pojmowania, jeżeli wszystko jest już wyjaśnione i zapisane w Księdze, którą może sobie znaleźć każdy?

WOLTER W SWOIM GABINECIE, rysunek francuski XVIII w., Musee de la Ville de Paris, Musće Camaralet (czytaj; mjuze de la wil de pari, mjuze karnawale), Paryż W oświeceniu rangę symbolicznej Księgi często nadawano dziełom Woltera, a sam filozof był najbardziej wpływowym myślicielem tej epoki.

E N I B I PRE ROM

Zl

265

„POJĘCIA KLUCZOWE

MIEDZA - w historii kultury europejskiej była pojmowana i wartościowana rozmaicie Od starożytności jest znane pojęcie wiedzy tajemnej, która ma obejmować sprawy tftum. To domena kapłanów, magów, mistyków. Inną postacią wiedzy jest wiedza ^tikowa, zawierająca opis faktów występujących w rzeczywistości. Jest ujmowana irprecyzyjnym, nierzadko sformalizowanym języku (np. matematyki) oraz za pomocą teorii wyjaśniających opisywane zjawiska i procesy.

SYMBOL - patrz: s. 224.

DEIZM - patrz: s. 247.

Polecenia do tekstu

1. Wyjaśnij, jak mistrz Bractwa Księgi rozumie sens i wartość książek pisanych przez ludzi. Ł Omów relację zachodzącą między książkami a ludźmi, którzy je piszą (akapit 2.).

3.    Czym jest, według mistrza, Prawda i jakie znaczenie ma dla mej Księga?

4.    Dlaczego Burłing uznał Markiza za szaleńca, gdy dowiedział się o celu jego podróży? (akapit 3.)

5.    Na podstawie akapitu 4. przedstaw światopogląd Buriinga.

6.    Porównaj pojmowanie Księgi przez mistrza Bractwa Księgi i przez Buriinga. Co jest dla każdego z nich prawdą? Czym jest dla nich wiedza?

Praca domowa

Przypomnij, jaką prawdę o świede głosili filozofowie w XVII i XVIII w. (patrz: lekcje 29. i 47.). Która z koncepcji Księgi - Markiza czy Buriinga - bardziej odpowiada jednej, a która drugiej epoce? Uzasadnij odpowiedź.

Tworzenie własnego tekstu

1.    Czyje rozumienie prawdy i wiedzy - Buriinga czy mistrza - jest d bliższe? Uzasadnij, odwołując się do analizy przeprowadzonej na lekcji i do własnych przemyśleń.

2.    Która ze znanych ci książek mogłaby być Księgą? Uzasadnij odpowiedź, odwołując się do koncepcji Księgi poznanych na tej lekcji.