DSCF5297

Z. Jasińska

stywana na wykształcenie plonu. Większość z nich nie mieści się już w organach, w któiych powinny być odkładane. Szczególnie istotna jest pojemność produkcyjna' tych części roślin, które stanowić mają plon rolniczy.

ff Model rośliny, a zwłaszcza cechy morfologiczne, wpływają bezpośrednio i po- j średnio na produkcyjność roślin. Wpływ bezpośredni jest związany z pojemnością! decydujących o plonie organów, a pośredni dotyczy wykształcenia cech, które de -^; cydują o przebiegu procesów fizjologicznych, mających wpływ na produktywność! i plenność roślin. Rozkład asymilatów, wielkość i aktywność powierzchni asymila- i cyjnej oraz systemu korzeniowego zależą od struktury rośliny. Przebieg wzrostu,] rozmiary niektórych organów i ich lokalizacja na roślinie decydują o sprawności] fotosyntezy. Ważną rolę odgrywają cechy nić tylko pojedynczej rośliny, lecz całej i populacji. Stąd np. zwraca się uwagę na liczbę kłosów na 1 m².

Morfologia roślin wywiera wyraźny wpływ na ich produkcyjność. Cechy mor-1 fologiczne zmieniają się pod wpływem czynników środowiskowych i agrotechnicz-1 nych. Model struktury rośliny, to znaczy udział różnych organów w ogólnej bioma-] sie, jest charakterystyczny dla poszczególnych gatunków i odmian. Został on w dużym stopniu ukształtowany w wyniku procesu ewolucji pod wpływem długo- j trwałej selekcji naturalnej, a po udomowieniu zmieniony w znacznym stopniu w wyniku świadomej pracy hodowców.

2.4. Czynniki wpływające na plonowanie roślin

Plonowanie roślin zależy od ich właściwości dziedzicznych i warunków środo-?’ wiskowych, przy czym im lepsze są te warunki, tym większy jest wpływ genotypu. Czynniki powodujące zwiększenie produkcyjności roślin nie zawsze wpływają bezpośrednio na ich plenność. Typowym przykładem może być wytworzenie przez rośliny motylkowe w warunkach mocniejszych i wilgotnych gleb dużej ilości biomasy, lecz niskiego plonu nasion. Jako inny przykład może służyć odmiana zbóż dająca wysoki plon słomy, a niski ziarna.

Istnieje wiele dziedzicznych mechanizmów decydujących o produkcyjności roślin. Są one bardzo złożone zarówno pod względem funkcji, jak i sposobu dziedziczenia. Nie można mówić o całokształcie dziedziczenia produkcyjności roślin, nie rozpatrując poszczególnych elementów tego zjawiska. Aktywność fotosyntetyczna chlorofilu jest specyficzna dla biotypów i zależy, między innymi, od jego ułożenia w chloroplastach. Ponadto w obrębie tego samego gatunku poszczególne odmiany mogą Wykazywać różną intensywność fotosyntezy oraz związaną z tym różną produktywność fotosyntetyczną.

Sprawność fotosyntezy można zwiększyć przez hodowlę odmian, których właściwości mogą leżeć wprawdzie w granicach zmian modyfikacyjnych, lecz szero-