DSCF6780

3«o Dziewiętnasty wiek

r Hittorff: fasada zachodnia kościoła •ul (1830-1846), Paryż

i vrz.cz Hittorffa witraż, głównie w kolorach czerwieni i żół-1 wykonali w iatach 1842-1844 Marćchal i Gugnon. Ko-umny wykonano z imitacji żółtego marmuru (scngliola). ■ kowania i gzymsy pozłocono, a więźbę dachową i kasę* ny stropu pomalowano błękitem i czerwienią, nakrapia-joc złotem na wzór dwunastowiecznej dekoracji w Monre-ale 1 innych zabytków Sycylii, co - jak Hittorff lubił sobie wyobrażać - miało być współczesnym odpowiednikiem starożytnej greckiej polichromii. Z bogactwem tego lśniącego wnętrza miała rywalizować niezwykła fasada, której projekt Hittorff opracował w 1844 roku. Ściana portyku miała być pokryta trzynastoma dużymi emaliowanymi

płytkami z zastygłej lawy wykonanymi przez Pientfa-Ju-les'a Jolliveta, ucznia Antoine'a-Jeana Grosa. Kilka z nich wstawiono, lecz usunięto je na polecenie duchownych zgorszonych nagością Adama i Ewy. Ostatnim większym dziełem Hittorffa był - co charakterystyczne dla połowy XIX stulecia - dworzec kolejowy Gare du Nord w Paryżu (186i-i865). Architekt osiągnął w nim poruszenie i wigor, których poszukiwał w architekturze klasycznej, jednak w tym przypadku nie dzięki polichromii, lecz przez zdecydowane rzeźbiarskie ujęcie elementów architektonicznych Jak się wydaje, Hittorff był ważny dla grupy nieco młodszych architektów - Gilberta, Dubana, Labrouste'a, Duca i Vaudoyera - jako ktoś, kogo wizja starożytnej polichromii zakwestionowała ogólnie przyjęte pojęde Idasycznośd i tym samym otworzyła drogę do nowej architektury. Ci romantyczni radykałowie - nazwani później i niezbyt trafnie „Nowymi Grekami" (Nćo-Grecs) - ulegli wpływowi utopijnych ideałów socjalistycznych wyrażanych w pismach społecznych reformatorów Gaude'a-Henriego de Rouvroy de Saint-Simona (1760-1825) i Charles'a Fouriera (1772-1837). Byli oni zatem zainteresowani uwydatnianiem ożywczydt właściwości architektury, pozwalając moralnym i społecznym ideałom kształtować jej formę i charakter. Emile-Ja-oques Gilbert (1793-1874), uczeń Duranda, poświęcił swoją karierę budowie szpitali, więzień i przytułków. Warto tu wspomnieć o przytułku dla umysłowo chorych w Charen-ton pod Paryżem (1838-1845), gdzie w punkcie centralnym usytuowano grecko-dorycką kaplicę z wnętrzem o żywych kolorach. Fćlix-Jacques Duban (1797-1870), uczeń Perciera, ukończył przebudowę dawnego klasztoru augustianów na potrzeby Ecole des Beaux-Arts. Jej wychodząca na nie Bonaparte arkadowa fasada (1832-1858) z umiarem odwołuje się do antycznych i renesansowych budowli Rzymu, jak łulri triumfalne, Koloseum czy Cancelleria. Na dziedzińcu znajdowało się lapidarium z fragmentami średniowiecznych i renesansowych budowli, od roku 1795 ratowanych z różnych części Francji przez Alexandre'a Lenoira i gromadzonych w jego Musće des Monuments Franęais, mieszczącego się wcześniej w zabudowaniach tego klasztoru.

Najwybitniejszym z tej grupy „romantycznych radykalnych" architektów był Pierre-Franęois-Henri Labrouste (1801-1875). Zaszokował on Akademię, której był wów-

j 13 Obok, aa góne. Jacques-lgnace Hittorff: dworzec kolejowy Gare du Nord (1861-1865), Paryż 514 Obok. Fćlix-Jacques Duban: fasada dziedzińcowa Palais des Etudes, głównego gmachu Ecole des Beaux-Aris (1832-1858) w Paryżu