DSCN1683

I. F»^srcirj pr&cesów odlewniczych 90

sowane są jedynie różnego rodzaju próby wskazujące na poziom tej wartości w sposób pośredni. Na przykład próba Minowa umożliwia określenie skłonności do wydzielania się węgla w postaci grafitu. Stosuje się także określanie zawartości magnezu oraz zliczanie liczby ziaren na powierzchni 1 mm¹ przekroju i inne. Jakość metalurgiczną wyraża się więc w sposób opisowy.

Wartość skurczu pierwotnego w stanie ciekłym w przypadku żeliwa jest uwzględniona w parametrze o nazwie zapotrzebowanie na metal zasilający, stosowanym do obliczania wielkości ewentualnych elementów zasilających odlew. W parametrze tym uwzględniono zarówno sam skurcz, jak i współczynnik nieekonomiczności nadlewu, a więc jest on stosunkiem wymaganej objętości nadlewu do objętości odlewu. Zapotrzebowanie na metal zasilający zależy od jakości metalurgicznej i modułu odlewu, czynników związanych ze wszystkimi wahaniami objętości właściwej przy krzepnięciu, oraz oczywiście od temperatury zalewania (patrz rys. 1.72). Typowe wartości zapotrzebowania na metal zasilający wynoszą:

•    2% — dla modułu odlewu powyżej 2 cm, wysokiej jakości metalurgicznej żeliwa i temp. zalewania poniżej 1300 °C,

•    5°/o — dla modułu odlewu poniżej 2 cm, niskiej jakości metalurgicznej żeliwa i temp. zalewania poniżej 1300 °C,

•    10% — dla modułu odlewu poniżej 2 cm, niskiej jakości metalurgicznej i temp. zalewania 1380 °C.

1-3.3-5- Metody zasilania odlewów żeliwnych, w których węgiel występuje w postaci grafitu

Uwarunkowania opisane w poprzednim punkcie oraz zebrane wieloletnie doświadczenia przemysłowe umożliwiły opracowanie trzech podstawowych metod zasilania odlewów żeliwnych, uwzględniających przyrost objętości podczas grafityzacji.

Samozasilanie (zasilanie beznadlewowe)

Ze względów wynikających z przedstawionej wcześniej analizy zjawisk zachodzących w formie podczas krzepnięcia odlewów żeliwnych, podstawowymi warunkami prawidłowego samozasilenia się odlewu są:

•    niska temperatura zalewania — w granicach 1300-4-1350 °C,

•    przeważający moduł odlewu powyżej 2 cm,

•    wysoka lub lepiej bardzo wysoka jakość metalurgiczna,

•    zdecydowanie sztywna forma.

Z praktyki wiadomo, że aby zastosować samozasilanie odlewu, nale spełnić też dodatkowe warunki, takie jak: możliwie szybkie zalewanie (t nie przekraczanie czasów zalecanych), dobre odpowietrzenie formy oraz g bóść wlewów doprowadzających zapewniająca icb zakrzepnięcie wkrótce zalaniu (mieszcząca się w granicach 13-4-16 mm).