DSCN1764

Silę motywu dostrzegamy w sytuacji, gdy przy akceptacji wybranego celu nie akceptuje się jednocześnie środków dostępnych do jego osiągnięcia. Jeżeli środki te zostaną w końcu przez podmiot uznane, wskazuje to na efekt silnego oddziaływania motywu. Przykładem może być człowiek dążący do wysokich korzyści materialnych, który podejmuje brudną, uciążliwą pracę, choć początkowo jest ona dla niego odpychająca. Im silniejszy jest motyw i ważniejsza, w jednostkowym i społecznym systemie dążeń. nie zaspokojona potrzeba, tym niższy jest próg tolerancji w stosunku do środków jej zaspokajania. Ponadto, silna i trwała motywacja skłania jednostkę do uporczywości w działaniu. Jak pisze J. Reykowski [1975, s. 52-53]:    przez dłuższy czas

inne motywy nie są w stanie uzyskać kontroli nad zachowaniem się. Człowiek robi się wówczas odporny na zmęczenie, na pokusy i konsekwentnie dąży do tego samego celu. Ponadto, przy silnej motywacji wzrasta odporność na wygaszanie, tzn. jednostka może wielokrotnie powtarzać próby osiągnięcia celu mimo niepowodzeń".

Od natężenia motywacji zależą również charakterystyczne cechy działania, takie jak jego intensywność i sprawność. Przytoczymy kilka twierdzeń sformułowanych przez J. Reykowskiego [1975, s. 53—58], dotyczących tych zależności:

„Im intensywniejsza motywacja, tym większa mobilizacja energii organizmu wyrażająca się w sile reakcji.

Im intensywniejsza motywacja, tym większa szybkość odpowiednich czynności.

Im intensywniejsza i silniejsza motywacja. tym szybciej powstaje gotowość do działania, a więc tym krótsza zachodzi zwłoka. Dlatego też przy intensywnej motywacji człowiek przystępuje do odpowiednich działań bez ociągania się, a przeciwnie, gdy motywacja nic jest zbyt intensywna, czyni to powoli.

Im intensywniejsza i silniejsza motywacja. tym większa wrażliwość na sygnały (informacje) mające związek treściowy z daną

motywacją. Tak więc ze wzrostem nar», nia wzrasta zdolność dostrzegania i rębniania z tła tego wszystkiego, co na » i kieś znaczenie dla realizacji motywu. ¹ Wzrost intensywności motywacji pm. czynią się do niespecyficznego wzrostu wrażliwości percepcyjnej, co będzie wyrv żać się np. w większej wrażliwości na stfe bodźce, większej zdolności do wykrywana (detekcji) sygnałów, przy jednoczesnym zawężeniu pola uwagi.

Od intensywności motywacji zależy śpiewność wykonywania zadań percepcyjnych, intelektualnych i motorycznych".

Zależności te ujawniają się bardzo wv-raźnie tylko w sytuacji, w której oddziakie wyłącznie jeden motyw lub, co bardziej realne, motyw wyraźnie dominujący. Na ogól człowiek kieruje się jednocześnie wieloma różnymi motywami i jego działania są wypadkową swoistej gry sił tych motywów. W związku z poszukiwaniem skutecznych sposobów wpływania na zachowanie istotne jest rozpoznanie swoistej dla każdego człowieka hierarchii motywów i wzajemnych relacji między nimi.

Powyższe omówienie pojęcia motywacji podaje jego psychologiczne, związane ściślej z jednostką, znaczenie. Dla pełniejszego rozumienia pojęcia należy wyjść poza psychologię, w kierunku psychologii społecznej i dalej, w kierunku socjologii, i dostrzegać jednostkę ludzką w jej odniesieniach do systemów wartości, w jej związkach z innymi ludźmi, pod wpływem których działa (jest motywowana, są kształtowane jej postawy) i na których wpływa (motywuje innych, kształtuje ich postawy). (M.P.)

Zob. ideologiczny model postawy, makia wcluin jako syndrom zachowań, model zmiany postaw, osobowość społeczna, postawa jako definicja sytuacji.

Literatura:

Achievemeni Motńv. 1953. aut D C McCIeUmd i in . Applcton-Ccntury-CraOs. New York

Boski P.. 1970, Potrzeba osiągnięć jakopswho logiczny czynnik rozwoju społeczno-ekono-