DSCN1790

138 Podmiotowość

wą odmienności wyodrębnionych w rozmaitych płaszczyznach (np. w płaszczyźnie zawodowej, klasowej, a także religijnej, pokoleniowej, regionalnej) grup i kategorii społecznych wchodzących w skład społeczeństwa narodowego. Podkreśla się wszakże, iż podkultura „musi mieć także dość szeroki zakres zgodności z kulturą dominującą. W przeciwnym bowiem wypadku mielibyśmy do czynienia nie z podkulturą, lecz z kulturą odrębną” [A. Siemaszko 1993, s. 135]. Cytowany autor wskazuje, że można wyróżnić dwa rodzaje odmienności wartości i norm podkultury wobec kultury dominującej: 1) akceptowane przez kulturę dominującą, 2) sprzeczne z tą kulturą i nie akceptowane przez szerszą zbiorowość -mamy wówczas do czynienia z podkulturą dewiacyjną (np. podkulturą przestępczą).

Jeszcze innym zjawiskiem jest kontr-kultura, której wartości, wzory zachowań i normy są świadomie przeciwstawiane dotychczas uznawanym, co wyrażane jest w aktach buntu społecznego, w protestach o charakterze obyczajowym, w nowych rewolucyjnych tendencjach w sztuce.

Pojęcie podkultury stwarza szereg trudności przy próbach jego operacjonalizacji niezbędnej dla prowadzenia badań empirycznych. Należy wówczas odpowiedzieć na szereg pytań, dotyczących np, zakresu oraz istotności odrębnych wzorów, zachowań i wartości, które upoważniają do posłużenia się terminem podkultury, a także stopnia konformizmu uczestników przypuszczalnej podkultury, wyposażenia obserwowanego systemu w sankcje (A. Siemaszko 1993]. (M.P.)

Zob. nrgot, kultura, wartość, literatura:

Dyoniziak R, 1965, Młodzieżowa podkultura. Wiedza Powszechna, Warszawa.

Gordon M.M., 1947, The Concept of the Sub--Culture and lis Application, „Social Forccs”, 1.26.

Siemaszko A., 1993, Granice tolerancji, PWN, Warszawa.

Yingcr M.J.. 1960, Contraculture and Subcullu-re, „American Sociologicel Rcview", l. 25.

Podmiotowość, zob. aktywizm.

POET kompleks, podejście postulujące badanie wzajemnych powiązań czterech istotnych elementów: populacji (P), organizacji (O), środowiska (emironment - E) i technologii (T). (M.P.)

Literatura:

Duncan O.D., 1961, From Social System to Eco-

system, „Sociological Inąuiry", nr 31.

Policentryzm, zob. porządek społeczny.

Polimorfizm osobowości człowieka, zob. koncepcje człowieka w socjologii.

Ponowoczesność, zob. postmodernizm, społeczeństwo ponowoczesne.

Populizm (łac. populus - lud, tłum. naród; popularis — ludowy, popularny, przychylny ludowi), 1. W ujęciu potocznym retoryka polityczna odwołująca się do obietnic i haseł znajdujących łatwą aprobatę w szerokich kręgach społecznych, lecz nie uwzględniająca realnych możliwości ich spełnienia. Składanie obietnic bez pokrycia krytyka polityki wiążącej się z koniecznością wyrzeczeń, schlebianie masom w celu zdobycia popularności stanowią najczęstsze elementy populizmu. Niekiedy populizm przybiera postać oskarżeń o korupcję, oszustwa itp., kierowanych pod adresem rządzących.

2. Ideologie lub ruchy społeczne upatrujące w stałej mobilizacji i poparciu ze strony jak najszerszych warstw społecznych (głównie warstw średnich i niższych) podstaw legitymizacji sprawowania władzy i porządku społecznego. Zakłada się tu, że wszelka władza musi mieć poparcie „ludu" Masowe wystąpienia i ruchy protestu stanowią - w tym ujęciu - podstawowy element walki politycznej. Populizm może mieć charakter lewicowy (populizm rewo lucyjny) lub prawicowy, odwołujący się do wartości typowych dla klasy średniej, np. drobnych prywatnych właścicieli, rolników. W populizmie akceptowana jest teza. te większość ma zawsze rację, a „wola ludu"