DSCN1830

178 Socjologia ekonomiczna

ryczną (aposterioryczną) o charakterze indukcyjnym - uogólnienia oraz prawa nauki stara się formułować opierając się na faktach, na podstawie badania rzeczywistości społecznej, a nie w wyniku spekulacji typu apriorycznego. (Tym niemniej należy mieć na uwadze, że przyjmowane implicite założenia poznawcze i ontologiczne wpływają w znacznej mierze na uzyskiwane rezultaty procesu badawczego. Z tego względu przedstawiony podział nie może być ujmowany absolutystycznie).

W obrębie socjologii wypracowane zostały dosyć liczne stanowiska teoretyczne. Wymienić tu można np. funkcjonalizm, teorię konfliktu, interakcjonizm symboliczny, etnometodologię, teorię działań społecznych, teorię ról, teorię zmiany i rozwoju społecznego oraz inne. Jak widać, kryteria wyodrębniania poszczególnych ujęć teoretycznych są dosyć zróżnicowane. Wewnętrznie zróżnicowana jest także sama socjologia. Wielość stanowisk teoretycznych skłania niektórych autorów [A. Lipski, K. Łęcki 1992, s. 165-192] do powątpiewania w istnienie jednolitej perspektywy socjologicznej (zamiast o socjologii należałoby raczej mówić o socjologiach). Z tego względu wyodrębnianie w ramach innych dyscyplin tzw. perspektywy socjologicznej czy wyjaśniania socjologicznego wiąże się często z nadmiernym uproszczeniem i nie uwzględnia pluralizmu teoretycznego występującego w socjologii. Warto podkreślić, że w ujęciach tych socjologia występuje najczęściej w wersji zdroworozsądkowej - jej założenia ukazali i poddali krytyce William I. Thomas i Florian Znaniecki [1976], „Socjologiczny punkt widzenia” utożsamiany jest często z cnwironmcntalizmem oraz determinizmem jednoczynnikowym. „Społeczeństwo” - ujmowane jako pewna całość, bez uwzględniania jego zróżnicowania - traktowane jest jako jedyny, bądź zasadniczy ćźynńik wpływający na przebieg badanego zjawiska. Stanowisko takie - określane na dodatek jako „socjologiczne” - ma niewiele wspólnego z samą socjologią, zwłaszcza ze współczesnymi kierunkami w jej obrębie. (A.S.)

Zob. działanie społeczne, interakcja, kultura, ontologia społeczeństwa, rola społeczna, rozwój społeczny, ruchy społeczne, socjalizacja, socjo-tcchnika. społeczeństwo, subdyscypliny w socjologii, więź społeczna, zbiorowość społeczna

Literatura;

Lipski A.. Łęcki K„ 1992, Perspektywy socjologii kultury artystycznej. PWN, Warszawa Metodologiczne podstawy socjologii (wybór tekstów), 1975, tłum., oprać, i red. P. Sztompka UJ, Kraków.

Pucek Z.. 1990, Pluralizm cywilizacyjny jako perspektywa myśli socjologicznej {Na przykładzie poglądów F. Konecznego i F. Znanieckiego), AE w Krakowie, Kraków. Szmatka J., 1989, Gry kryzys w mikrosocjolo-gii?. „Studia Socjologiczne’', nr 1(112). Szmatka J.. Lovaglia M.J., Mazur J., 1996, Znaczenie metody w teorii socjologicznej Modyfikacja koncepcji Bergera. Wagnera i Zeld-tcha kumulatywnego rozwoju wiechy socjologicznej, „Studia Socjologiczne”, nr 2(1411 Thomas W.I., Znaniecki F., 1976. Chłop polsh w Europie i Ameryce, t. I, Lud. Spółdz Wydaw., Warszawa.

Socjologia ekonomiczna (socjologia tycia gospodarczego), jedna z subdyscypltn socjologii, badająca wzajemne zależności i oddziaływania występujące między zjawiskami ekonomicznymi (gospodarczymi) a społecznymi. Jak się podkreśla, zjawiska ekonomiczno-gospodarcze w znacznym stopniu wpływają na przebieg wielu procesów społecznych. W skrajnej postaci stanowisko to przyjmuje formę determinizmu lub redukcjonizmu ekonomicznego, w którym wszystkie zjawiska i procesy społeczne zależne są „w ostatniej instancji" od ekonomii i gospodarki. Do tego nurtu zaliczana jest często teoria marksistowska.

Dosyć często wskazuje się jednak na odwrotny kierunek oddziaływań. Czynniki społeczne, warunkując przebieg działań podejmowanych przez jednostkę lub grupę, wpływają tym samym w istotny sposób n* kształt procesów ekonomicznych. Postawy.