Finanse p stwa Wypych
8 019

Ogólne problemy finansów przedsiębiorstwa

nych jest „bezawaryjny”. W praktyce często się zdarza, że część wytworzonych wyrobów nie znajduje nabywców, niektórych należności nie można wyegzekwować, występują nieprzewidziane przerwy w realizacji procesów produkcyjnych. Konsekwencją jest zmniejszenie przychodów ze sprzedaży a w rezultacie i zysku netto. Nie mniej jednak już na przykładzie schematu ideowego jest widoczne, że funkcjonowanie przedsiębiorstwa jest nieustannym procesem podejmowania i realizacji decyzji. Każda decyzja może być przedmiotem oceny z punktu widzenia trafności dokonanego wyboru i każda decyzja w ostatecznym rachunku ma wymiar pieniężny i znajduje odzwierciedlenie w zysku netto. Zarządzanie finansami stanowi zatem nieodłączny element zarządzania przedsiębiorstwem i wywiera wpływ na efektywność gospodarowania.

W świetle przedstawionej charakterystyki przepływów pieniężnych i stosownie do pojęcia finansów, ogół decyzji podejmowanych w procesie zarządzania finansami przedsiębiorstwa daje się sprowadzić do dwóch podstawowych grup: decyzji finansowych oraz decyzji inwestycyjnych (w szerokim znaczeniu). Jest to z jednej strony zarządzanie źródłami kapitału (co znajduje swoje odzwierciedlenie w strukturze pasywów), z drugiej strony zarządzanie sposobami jego wykorzystania (co znajduje odzwierciedlenie w strukturze aktywów). W tak rozumianym zarządzaniu finansami przedsiębiorstwa nie rozważa się problemu, które z tych decyzji są ważniejsze. Zarówno decyzje finansowe, jak i decyzje inwestycyjne są istotne dla osiągania celów przedsiębiorstwa. Co najwyżej można mówić o pewnym następstwie czasowym ich podejmowania oraz ich powiązań z działalnością bieżącą i rozwojową.

Z merytorycznego punktu widzenia proces zarządzania finansami, jako proces decyzyjny, rozpoczyna się od sformułowania potrzeb w zakresie zmian w strukturze poziomu i struktury aktywów, a więc spraw inwestycyjnych. Zamierzenia te są następnie konfrontowane z możliwościami i waainkami ich sfinansowania, w tym także z możliwościami pozyskania nowych źródeł finansowania. W wyniku tej konfrontacji może być podjęta pozytywna lub negatywna decyzja o inwestowaniu w zależności od możliwości ich sfinansowania kapitałem oraz od relacji między kosztem tego kapitału a uzyskiwanymi efektami. W tak rozumianych zależnościach, występujących między tymi dwiema grupami decyzji, obszar decyzji finansowych można traktować jako weryfikujący decyzje inwestycyjne. Nie oznacza to jednak, że jedne z nich są ważniejsze, a drugie im podporządkowane. Nie zapominajmy, że zarówno decyzje inwestycyjne, jak finansowe pozostają w ścisłej relacji z działalnością operacyjną, to jest z działalnością, do której prowadzenia przedsiębiorstwo zostało powołane; niejako obsługują tą działalność.

Rozpatrując decyzje w kontekście działalności bieżącej i rozwojowej, można stwierdzić, że w działalności bieżącej obejmującej horyzont czasowy nie przekraczający w zasadzie jednego roku większe znaczenie mają decyzje finansowe, z kolei w działalności rozwojowej istotną rolę spełniają decyzje inwestycyjne. Pomiędzy działalnością bieżącą i rozwojową zachodzą jednak wzajemne powiązania, co wymusza harmonizowanie ze sobą długofalowych decyzji inwestycyjnych i bieżących decyzji finansowych. Na przykład podjęcie inwestycji finansowanej kredytem wymaga na bieżąco zabezpieczenia środków na spłatę w terminie rat kredytów wraz z odsetkami.

Reasumując wskazać można następujące obszary zarządzania finansami przedsiębiorstwa:

-    kształtowanie wielkości i struktury majątku przedsiębiorstwa poprzez określanie kierunków oraz form inwestowania w powiązaniu z realizowaną działalnością operacyjną,

-    kształtowanie struktury kapitałowej poprzez określanie sposobów pozyskiwania środków na finansowanie działalności operacyjnej i inwestycyjnej,

-    kształtowanie relacji między strukturą majątkową i strukturą kapitałową gwarantujących zachowanie równowagi ekonomiczno-finansowej,

-    podział zysku i polityka dywidendy w kontekście relacji zachodzących między działalnością bieżącą i działalnością rozwojową.

Poszczególne obszary nakładają się na siebie i pozostają ze sobą w ścisłej zależności, co wynika ze związków zachodzących między działalnością operacyjną, inwestycyjną i finansową. Ilustrację owych związków stanowi schemat przedstawiony na rysunku 1.2.

Na tym tle sformułowane mogą być podstawowe funkcje zarządzania finansami:

-    kształtowanie poziomu i struktury majątku stosownie do wymogów działalności operacyjnej i kryteriów efektywnościowych,

-    określanie kierunków i form inwestowania oraz ocena i wybór

19