Finanse p stwa Wypych6 067

czasu. Wydłużenie horyzontu prognozy zwiększa niepewność. Oczekiwane dochody (stopa zwrotu) mogą kształtować inaczej niż oczekiwali właściciele angażowanych kapitałów. Wyrazem tego będzie zwiększające się odchylenie standardowe w miarę wydłużania się okresu prognozy.

Przyjmuje się, jak już wcześniej wspomniano, że rozkład prawdopodobieństwa realizacji stopy zwrotu ma rozkład zbliżony do normalnego, który można opisać za pomocą wartości oczekiwanej stopy zwrotu i odchylenia standardowego. Im ryzyko przedsięwzięcia jest większe tym większe jest odchylenia standardowe, a kształt krzywej obrazujący rozkład prawdopodobieństwa realizacji stopy zwrotu jest bardziej spłaszczony. Dlatego w literaturze wskazuje się na fakt, że w miarę wydłużania okresu prognozy zwiększa się ryzyko, a rozkłady prawdopodobieństwa generowania stopy zwrotu przyjmują coraz bardziej spłaszczony kształt. Obrazuje to rysunek 2.1.

W analizach dotyczących inwestycji rzeczowych stosowane są również inne metody oceny ryzyka. Procedury te pozwalają jedynie pośrednio uwzględniać ryzyko i w zależności od jego poziomu kształtować stopę zwrotu oraz uświadamiać inwestorom potencjalne skutki ryzyka. Ideę takiego postępowania przedstawiono niżej.

Jeżeli oceniane jest przedsięwzięcie inwestycyjne o przeciętnym poziomic ryzyka, to jest ono analizowane przy wykorzystaniu stopy dys-

Rysunek 2.1. Zależność rozkładu prawdopodobieństwa realizacji stopy zwrotu od czasu

Źródło: H. Smaga. Ryzyko i zwrot z inwestycji. FRRwP. Warszawa 1995. s. 18

kontowej określonej na poziomie średniego branżowego kosztu zaangażowanego kapitału, czyli typowego dla danego rodzaju projektu inwestycyjnego. W przypadku projektów o wyższym poziomie ryzyka zakładany jest wyższy koszt kapitału (wyższa stopa dyskontowa). Należy jednak podkreślić, że korekty stopy dyskontowej (oczekiwanej stopy zwrotu) mają w znacznej mierze charakter zdroworozsądkowy i arbitralny, gdyż nie ma zadawalających metod pozwalających w precyzyjny sposób oszacować ryzyko.

Uproszczoną metodą szacowania ryzyka może być następująca procedura:

1)    Ustalany jest średni branżowy koszt kapitału, który wykorzystywany jest jako stopa dyskontowa.

2)    Następnie z zależności od poziomu ryzyka jest ona korygowana. Wysoki poziom ryzyka znajduje odzwierciedlenie we wzroście stopy dyskontowej o kilka punktów procentowych. Z kolej niski - w obniżeniu stopy dyskontowej.

Jeżeli na przykład dla średniego branżowego poziomu ryzyka stopa dyskontowa kształtuje się na poziomie 15 %, to można przyjąć:

-    stopę dyskontową równą 18 % - dla wysokiego poziomu ryzyka,

-    stopę dyskontową równą 13 % - dla niskiego poziomu ryzyka.

Bazując na doświadczeniach okresów poprzednich lub ocenach

ekspertów można oszacować przeciętną stopę zwrotu. Wiedza o jej poziomie pozwala podjąć próbę przybliżenia ryzyka działalności gospodarczej, w sytuacjach kiedy możliwe jest dysponowanie pewnym zasobem informacji na temat:

-    stopy zwrotu bez ryzyka,

-    stopy inflacji,

-    premii za ryzyko,

-    niechęci inwestorów do ryzyka.

Dla szacowania poziomu ryzyka przedsięwzięć inwestycyjnych o charakterze rzeczowym często wykorzystuje się:

-    analizę wrażliwości,

-    analizę progu rentowności,

~ analizę prawdopodobieństwa,

-    ocenę ryzyka związanego z inflacją.

67