Finanse p stwa Wypych4 165

Sprawozdania finansowe jako źródło informacji o przedsiębiorstwie

- tzw. zobowiązania bieżące, obejmujące zobowiązania handlowe (wobec dostawców), zobowiązania z tytułu płac, podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych itp.,

oraz fundusze specjalne, przeznaczone do gromadzenia środków na cele świadczeń socjalnych oraz na inne cele szczególne, określone w stosownych przepisach lub wynikające z podjętych decyzji w przedsiębiorstwie.

W ostatniej grupie pasywów wyszczególnione są rozliczenia międzyokresowe i przychody przyszłych okresów. Wykazywane są rozliczenia międzyokresowe bierne kosztów oraz różnorodne przychody dotyczące przyszłych okresów (np. wpłaty na poczet przyszłych świadczeń, rozliczone fakturą VAT, dotacje, subwencje i dopłaty do inwestycji i prac rozwojowych, nadwyżki dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi).

Zestawienie podstawowych grup majątku oraz źródeł ich pochodzenia w ujęciu zgodnym z obowiązującą od 1 stycznia 1995 roku ustawą o rachunkowości przedstawiono w tablicy 4.1. Szczegółowy wykaz pozycji bilansu przedstawia - jak już wskazywano - załącznik 1.

Dzięki logicznej kolejności pozycji bilansu jesteśmy w stanie stosunkowo łatwo określić sposób zaangażowania majątku w zależności od spełnianych funkcji w działalności operacyjnej i ustalić stopień jego płynności, a także ocenić skalę ryzyka finansowego, towarzyszącego funkcjonowaniu przedsiębiorstwa oraz efektywności wykorzystania kapitałów obcych i własnych.

Przedstawiona niżej wewnętrzna budowa bilansu może być zróżnicowana. W literaturze zachodniej, obok dwustronnego zestawienia aktywów po lewej stronie i pasywów po prawej stronie, a więc tak jak w układzie bilansu obowiązującym w Polsce, spotyka się bilanse o układzie odwrotnym, tj. aktywa po prawej stronie, a pasywa po lewej. Zestawiane są także bilanse w układzie pionowym uwzględniające w górnej części aktywa, a w dolnej pasywa: rozwiązanie tego rodzaju występuje często w prospektach emisyjnych. Z kolei w bilansach przedsiębiorstw amerykańskich pozycje aktywów szeregowane są według zasady malejącej płynności a pozycje pasywów według zasady malejącego stopnia wymagalności (odwrotnie niż w Polsce). W celu szybkiego wyrobienia sobie poglądu o sytuacji finansowej i majątkowej przedsiębiorstwa dogodnie jest posługiwać się bilansem uproszczonym o dużym stopniu agregacji, tak aby poszczególnym pozycjom aktywów można było stosunkowo łatwo przyporządkować odpowiednie pozycje

pasywów. Postępowanie takie jest o tyle uzasadnione, że między strukturą aktywów i strukturą pasywów zachodzą określone relacje, których przestrzeganie ma istotne znaczenie dla utrzymania równowagi ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa. Uproszczony schemat bilansu prezentuje rysunek 4.1.

Tablica 4.1. Podstawowe grupy majątku i źródeł jego finansowania w przedsiębiorstwie

AKTYWA	PASYWA
A.    Majątek trwały I.    Wartości niematerialne i prawne II.    Rzeczowy majątek trwały ID. Finansowy majątek trwały IV. Należności długoterminowe B.    Majątek obrotowy I.    Zapasy II.    Należności i roszczenia III.    Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu IV.    Środki pieniężne C.    Rozliczenia międzyokresowe (czynne)	A.    Kapitał (fundusz) własny I.    Kapitał (fundusz) podstawowy II.    Należne, lecz nie wniesione wkłady na poczet kapitału podstawowego (-) III.    Kapitał (fundusz) zapasowy IV.    Kapitał (fundusz) rezerwowy z aktualizacji cen V.    Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe VI.    Nic podzielony wynik Finansowy z lat ubiegłych VII. Wynik finansowy netto roku obrachunkowego B.    Rezerwy C.    Zobowiązania długoterminowe D.    Zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne I.    Zobowiązania krótkoterminowe -    dotyczące kredytów' i pożyczek -    zobowiązania bieżące II.    Fundusze specjalne B. Rozliczę ni ajniędzyokresowe (bierne) i przychody przyszłych okresów
Suma aktywów	Suma pasywów-

Źródło: Opracowano na podstawie załącznika do Ustawy z. dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. nr 121, poz. 591)

Zagadnienie równowagi ekonomiczno-finansowej będzie przedmiotem rozważań w dalszej części pracy. Sygnalizując ten problem można generalnie wskazać, iż dla prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstwa niezbędne jest zachowanie właściwych proporcji między majątkiem trwałym i kapitałami stałymi, a także między majątkiem obrotowym i zobowiązaniami krótkoterminowymi. Jednocześnie zarówno struktura aktywów, wyrażająca sposób zaangażowania kapitałów, jak i struktura pasywów, odzwierciedlająca źródła finansowania majątku nie pozostają bez wpływu na ostateczny wynik finansowy.