historia dyplomacji (211)

65. Rodzina Sieniawskich: Adam Mikołaj Sieniawski, hetman wielki koronny z małżonką Elżbietą z Lubomirskich (siedzący), córką Marią Zofią i zięciem Stanisławem Denhoffem, wojewodą płockim (stojący)

66. Józef Potocki, hetman wielki koronny, portret nieznanego malarza, XVIII w.

francuska. Kierujący polityką francuską minister Renó Argenson, który już w 1737 r. wysuwał koncepcję oparcia pozycji Francji w Europie środkowej na przymierzu z Polską połączoną unią personalną z Saksonią, doprowadził do zawarcia 21 kwietnia 1746 r. traktatu subsydiowego z Augustem III. Na mocy tego porozumienia Saksonia zobowiązała się w zamian za wysokie subsydium nie występować po stronie Austrii. Dalszym rezultatem tego zbliżenia było małżeństwo królewny polskiej Marii Józefiny z delfinem oraz obietnice poparcia przez Francję starań

0    reformę w Polsce, a zwłaszcza zapewnienie następstwa tronu Wetty-nom. Nic stąd jednak nie wynikło — reformom sprzeciwił się Fryderyk II, a w sprawie tronu polskiego prowadził swą osobistą politykę Ludwik XV (tzw. „tajemnica królewska”) przewidując właśnie odsunięcie Wettynów od korony polskiej na rzecz kandydata francuskiego.

Zwrot w stronę Paryża niewiele dał Wettynowi. Tymczasem doszło do ponownego zbliżenia między Wiedniem a Petersburgiem. W zawartym 2 czerwca 1746 r. sojuszu oba dwory zobowiązały się m.in. do zabezpieczenia nietykalności Polski od strony Prus. Jeszcze raz Rosja i Austria zwracały się zarówno do Saksonii, jak i do Polski o współdziałanie, proponując przystąpienie do tego traktatu. Ale sejm 1746 r., na którym rozpatrywano tę sprawę, rozpadł się znowu za pruskie talary, i ta ostatnia okazja wykorzystania pomyślnej koniunktury międzynarodowej została zaprzepaszczona. W 1748 r. przeszły przez Rzeczpospolitą korpusy rosyjskie, wysłane przez Elżbietę Piotrowną z pomocą Austrii. Pojawienie się ich nad Renem przyspieszyło zakończenie rokowań pokojowych w Akwizgranie.

Nie zdobyła się Rzeczpospolita na energiczniejszą działalność dyplomatyczną i podczas wojny siedmioletniej. Walczące ze sobą obozy: „familii”, hetmański, kierowany przez Jana Klemensa Branickiego, i dworski, na czele którego stanął faworyt i zięć Briihla, marszałek nadworny Jerzy Mniszech, zabawiały się walką o urzędy i majątki, rwały sejmy

1    sejmiki, wdawały się w wyszukane kombinacje polityczne, szukając oparcia po dworach sąsiednich, czy w Londynie lub Paryżu. Obóz dworski rozpaczliwie usiłował wynieść z tego chaosu sukcesję tronu dla jednego z królewiczów. Największym jego sukcesem stało się wprowadzenie przy pomocy Elżbiety Piotrowny na księstwo kurlandzkie (gdy Biron znalazł się na zesłaniu) królewicza Karola w 1758 r. I to okazało się sukcesem przejściowym. Rzeczypospolitej nie traktowano już jako państwa liczącego się w polityce europejskiej. Nawet gdy Petersburg wysunął nowy plan zamienny, który przewidywał odstąpienie Polsce opanowanych Prus Wschodnich w zamian za resztę Inflant, nie wiązał tego z wystąpieniem Rzeczypospolitej po stronie koalicji antypruskiej.

Jeżeli pominąć kontakty z licznymi dyplomatami przebywającymi podczas wojny w Warszawie czy półprywatne misje dyplomatów ma-

385

23 — Historia dyplomacji polskiej t. 2 \