historia dyplomacji (349)

38. Jan Nepomucen Małachowski, portret J. Peszki

nie objąć może Galicję i że powstańcy przestaną przepuszczać spławiane Wisłą transporty żywności dla armii austriackiej w Niderlandach, udawała wobec insurekcji neutralność, a nawet początkowo niemal życzliwą neutralność. Jednocześnie jednak Thugut .domagał się. od-Rosji jak największych.-jjabylk&w^--dla..Austrii. Położenie Austrii pogarszało • -i jeszcze to, że cesarz i Thugut przebywalTprzy armii i komunikacja zpos- ' łem w Petersburgu i władzami cywilnymi i wojskowymi w Galicji wymagała wiele czasu. Dnia 22 lipca 1794 r. Katarzyna II oświadczyła posłom pruskiemu i austriackiemu swą decyzję ostatecznej likwidacji Polski i zaprosiła oba mocarstwa niemieckie do podjęcia pertraktacji na ten temat w Petersburgu.

Wojska pruskie w początkach czerwca rozpoczęły działania przeciw powstaniu, zwyciężając przy współudziale wojsk rosyjskich pod Szczekocinami i zajmując, ku wielkiemu niezadowoleniu Austrii Kraków. Wojska austriackie, zresztą słabe liczebnie, wkroczyły do Polski na początku lipca, unikając jednak starcia z powstańcami.

W dniu 11 sierpnia Thugut wysłał do Petersburga żądania przyznania Austrii terenów między Pilicą. Wisłą-i Bugiem^ a na prawym brzegu Bugu pozostałej przy P ólśce^cześci Wołynia,_wojewódzjwa brzeeko-Htcw-skiego i terenów ażj^nNgrew. Prusy pragnęły zająć ..tereny na lewym “brzegu wisiy (a~więc te same, do których” pretendowała Austria), resztę Mazowsza^z Warszawą oraz część Żmudzi i Kurlandii. Nie ujawniły jednak tego w Pet eishur^,krytykując jedynie żądania Austrii. Po odstąpieniu armii pruskiej od Warszawy w początkach września 1794 r. szanse pruskie bardzo się zmniejszyły, natomiast październik i początek listopada przyniosły decydujące zwycięstwa wojskom rosyjskim i Katarzyna II mogła znów stać się arbitrem w sprawach polskich. Skłoniła więc Austrię do rezygnacji z ziem na prawym brzegu Bugu, a poparła natomiast jej żądania co do terenów między Pilicą i Wisłą. Dla siebie przeznaczyła ziemie Rzeczypospolitej na wschód od Niemna, linii między Grodnem a Niemirowem i Bugu do granicy zaboru austriackiego oraz Kurlandię. ^Wobec impasu w trójstronnych negocjacjach Rosja i Austria podpisały 3 stycznia 1795 r. traktat rozbiorowy, a zarazem obiecywały sobie w wypadku zaatakowania przez Prusy wzajemną pomoc z użyciem wszystkich sił. Dwór berliński miał być zaproszony do przystąpienia do traktatu. Wydawało się, że dojdzie do wojny między Prusami, które w końcu 1794 r. rozpoczęły rokowania pokojowe z Francją uwieńczone podpisaniem 5 kwietnia 1795 r. pokoju w Bazylei, a Rosją i Austrią. Kością niezgody były^zjęmie na lewym brzegu Wisły, do których pretensje zgłaszała Austria. Thugut wysunął nawet pomysł stworzenia niewielkiego państwa polskiego kosztem Prus. Okazało się jednak, że Prusy, choć snuły projekty zawarcia przymierza z Francją, Szwecją i Turcją, nie czują się na siłach do wojny. Dnia 24 października 1795 r. Prusy podpisały

625

♦0 — Historia dyplomacji polskiej t. 2