IMAG0004

Rycina 10.1. Białka osocza występujące u psa, kota i konia we frakgach powstałych w wyniku rozdziału metodą elektroforezy (patrz także tab. 10.3)

burzenia krzepnięcia, tworzenie się obrzęków przy marskości wątroby).

Funkcja transportowa białek osocza odnosi się zarówno do związków specyficznych, jak i niespecyficznych. Do transportu niespecyficznego zdolne są przede wszystkim albuminy, z którymi, oprócz np. bilirubiny i kwasów tłuszczowych, wiążą się również pewne kationy, przede wszystkim dwuwartościowe. Wiele egzogennych substancji Jak np. leki, podlega również w ią-zaniu z albuminami. Dla transportu elektrolitów ma znaczenie fakt, żc jedynie niezwiązana część kationów jest aktywna biologicznie. Na ten udział istotny wpływ ma wartość pH osocza, ponieważ wiąże się ona bezpośrednio ze stopniem jonizacji białek osocza. Zjaw isko to jest klinicznie istotne przede w szystkim w odniesieniu do C'a^2, (hiperwentylacja —► alkaloza —* spadek wolnego Ca” —> wzmożona pobudliwość i kurczliwość mięśni = tężyczka). Dlatego ocena stężenia elektrolitów w osoczu po-wurna zawsze uwzględniać oddzielnie część niezwiązaną, tzn. zjonizowaną.

ClabatiBy. w odróżnieniu od albumin, biorą często udział w ipfrTirntn transporcie najróżniejszych substancji, takich jat hp»d)Ł haremy. pierwiastki śladowe (Fe, Cu), witaminy iad (tab. ltdt W większości przypadków białka te służą jako wódek daiiijący rozpuszczanie substancji nierozpuszczalnych w wodzie. Do a.-globulin należy np. transkobalamina wiążąca •Wnoę B_a H> transkortyna wiążąca honnony steroidowe. Bała traaifmrtiąące Cu - ccruloplazmina - należy do frakcji ■.-głotarim. podrzas gdy wiele lipoprotein oraz wiążąca żelazo uwssfiayna do 6-giobulin.

~ ••    - • : c/ąsiec/kami amlhlmc/nymi t/n zacho-

sę wobec silniejszych kwasów jak zasady, a wobec sil-róryszyrb zasad jak kwasy. Niniejszym pełnią one ważną rolę J*» swtaBoge buforujące. Funkcje buforujące białek osocza

BttBt wora (ok. 65-80 g/1) tworzą stale dostępny roz-•dnoizi dla organizmu. To źródło białka jest wyko-(nitiawi w szczególności w sytuacjach głodu. Oprócz lego, oaoem sśużąjako _bufor aminokwasów” w procesie wy-nirzwu rożnego rodzaju białek organizmu. Ważną funkcją tafck oaocza jest również utrzymanie ciśnienia koloidoosmo-t)ttat{» • owkotyczwego). które opiera się przede wszyst-ka>i ■■ awiównomiernym rozmieszczeniu białek pomiędzy pntflrirwą śródaaczyniową a przestrzenią pozanaczyniową, płńe miruw bolca jest niskie. Chociaż udział białek w całkowitym ciśmemn osmotycznym jest niewielki, wyłącznie te mkramoicfcafarec rząsła /ki są odpow iedzialne za utrzymanie ciśnienia koioidoosmotycznego, ponieważ w odróżnieniu od sUadnflnDW mafacząstcczkowych nic potrafią dyfundować pracz śródbłonek naczyniowy. Pod względem ilościowym lujaihMrjgr są albuminy, które regulują ok. 80% ciśnienia koloidnnłmnlyr mrgi>. Znaczenie funkcjonalne ciśnienia kolo-HiooMKyiznego polega na regulacji w ymiany płynów pomiędzykapOamm i tkanką śródmiąższową (rozdz. 9.3.3.2). Białka iwom ii mnwiąsflę przeciw działającą w stosunku do ciśnienia hydwautyrznegn Przy nierównomiernej dystrybucji składowej kokwdoosinotycznej i hydrostatycznej może dochodzić do wytworzeń:a obrzęku, przez co rozumie się patologiczne gromadzenie płynu w tkance śródmiąższowej. Istotną przyczyną obrzęków jest hipoproteinemia, np. w następstwie ciężkiej choroby wątroby, nerek lub jelit, lub jako skutek niedoborów na tle żywieniowym (obrzęki głodow e, np. „opuchlizna” głodowa u bardzo silnie niedożywionych dzieci w krajach rozwijających się. przedstawione są na ryc. 9.18). Obrzęki mogą jednak powstawać również przy podwyższeniu ciśnienia hydrostatycznego (np. obrzęk kardiogenny, rozdz. 9.3.3.2).

Obok udziału w wytwarzaniu ciśnienia koloidoosmotycznc-go. białka osocza i erytrocyty (rozdz. 9.2.3) stanowią również wyznacznik lepkości osocza krwi, której wartość w stosunku do lepkości wody jest prawie podw ojona. Parametr ten ma także znaczenie dla utrzymania ciśnienia krwi.

W zakresie pojęcia „białka osocza" znajdują się również enzymy, spośród których znaczenie diagnostyczne posiadają w szczególności transaminazy (patrz podręczniki chemii klinicznej). Wzrost aktywności transaminaz może dostarczyć wskazówek dotyczących specyficznych uszkodzeń narządów. Znaczenie białek osocza jako specyficznych czynników krzepnięcia, a także przeciwciał swoistych i nieswoistych pod względem antygenowym omówiono w rozdz. 10.4.3 i rozdz. 10.5.

173