Image 133

dla przedsiębiorstwa oligopolistycznego znaczenie posiada odcinek dE krzywej popytu dd, stąd odpowiedni przychód marginalny dotyczy jedynie odcinka d£ Dla wielkości większych od Q₀ istotny jest odcinek ED krzywej popytu DD oraz odpowiedni odcinek krzywej PM_p2.

Załamanie się krzywej popytu i wynikająca stąd nieciągłość krzywei przychodu marginalnego sprawiają, że cena maksymalizująca zysk przed-siębiorstwa pozostaje stała. W granicach nieciągłego odcinka krzywej Pm przedsiębiorstwo nie reaguje na wzrost kosztów marginalnych.

Wykres 131. Maksymalizacja zysku oligopolisty

Przypuśćmy, że krzywa kosztów marginalnych wynosi KM,. Przedsiębiorstwo maksymalizuje zysk wytwarzając wielkość Q₀ produkcji i sprzedając ją po cenie P₀. Warunek maksymalizacji zysku jest spełniony, bowiem KM, = PM_p, natomiast koszt marginalny jest rosnący. Jeżeli koszty produkcji wzrosną, wówczas krzywa kosztów marginalnych przesunie się w górę przybierając postać krzywej KM₂. Optimum przedsiębiorstwa nie ulega zmianie: KM₂ = PM_p dla wielkości produkcji Q₀, sprzedawanej po cenie P₀. Tak więc, jeżeli krzywa kosztów marginalnych przecina krzywą przychodu marginalnego w punktach jej nieciągłości (odcinek AB) zmiany kosztów marginalnych nie wpływają na wielkość produkcji lub na cenę równowagi przedsiębiorstwa. Zjawisko to wyjaśnia, dlaczego przedsiębiorstwa oligopolistyczne maksymalizujące zysk mogą nie zmieniać ceny pomimo, że koszty produkcji uległy zmianie.

Model załamanej krzywej popytu P. Sweezy’ego doczekał się wielu uwag krytycznych. Model wyjaśnia zjawisko stabilności cen na rynkach oligopolistycz-nych. Równocześnie analiza modelowa rozpoczyna się od przyjęcia pewnej ceny i wielkości produkcji (P₀ i Q₀) maksymalizujących zysk, nie dostarczając wyjaśnienia w jaki sposób cena ta została osiągnięta. W tym znaczeniu teoria oligopolu P. Sweezy’ego jest niepełna. Także badania empiryczne nie potwierdzają w pełni istnienia załamanej krzywej popytu. Należy również zauważyć, że załamana krzywa popytu odnosi się jedynie do produktów zróżnicowanych. Gdyby produkty oligopolistów były jednorodne, wtedy krzywa popytu przedsiębiorstwa (krzywa dd) byłaby poziomą linią prostą - zwiększenie ceny sprzedaży powyżej ceny rynkowej spowodowałoby spadek popytu przedsiębiorstwa do zera.

PRZYWÓDZTWO CENOWE

Na rynkach wielu produktów zaobserwować można zjawisko polegające na tym, że jeśli jedno z przedsiębiorstw gałęzi podnosi lub obniża cenę sprzedaży, nozóstali producenci czynią to samo.

^P Ogólnie wyróżnia się dwa rodzaje przywództwa cenowego: przywództwo cenowe przedsiębiorstwa dominującego oraz przywództwo przedsiębiorstwa o niskich kosztach.

PRZYWÓDZTWO CENOWE FIRMY DOMINUJĄCEJ

Przywództwo przedsiębiorstwa dominującego występuje na rynku danego produktu wówczas, kiedy znaczący udział produkcji jednego przedsiębiorstwa w całej gałęzi pozwala mu kontrolować ceny. Pozostałe przedsiębiorstwa są stosunkowo małe. Przedsiębiorstwo dominujące ustala cenę sprzedaży produktu i pozwala pozostałym przedsiębiorstwom sprzedawać po ustalonej cenie takie ilości, jakie zdolne są one sprzedać. Pozostałe ilości sprzedaje przedsiębiorstwo dominujące.

Przedsiębiorstwa małe znajdują się w sytuacji konkurentów doskonałych. Krzywa podaży tych przedsiębiorstw jest sumą krzywych podaży każdego z nich i jest tożsama z krzywą KM znajdującą się powyżej minimum kosztu zmiennego przeciętnego (patrz rozdział dotyczący konkurencji doskonałej). Tak więc popyt przedsiębiorstwa dominującego jest różnicą między danym popytem rynkowym i podażą pozostałych, małych przedsiębiorstw gałęzi.

Wykres 132. Przywództwo cenowe przedsiębiorstwa dominującego

Zakładamy, że DD jest krzywą popytu rynkowego a S_m jest krzywą podaży przedsiębiorstw małych. Jeżeli cena rynkowa wynosi P,, wtedy popyt rynkowy równy jest podaży przedsiębiorstw a pozostająca wielkość popytu dla przedsiębiorstwa dominującego wynosi zero.

266

267