Image (123)

116 Iwona Morawska

mi w zamian „miód i światło”, jakiego sam w sobie nie potrafiłbym stworzyć” .¹⁴

3.

Myśl o niedających się przecenić korzyściach, jakie może mieć dla człowieka kontakt ze sztuką, zdaje się patronować autorom aktualnych programów, podręczników przedmiotowych i opracowań metodycznych związanych ze szkolną polonistyką. Trzeba jednak mocno podkreślić, że wzmożone zainteresowanie edukacyjnym wymiarem wzajemnych relacji/gry/współprzenikania słów i obrazów jeszcze nigdy nie było tak duże i zróżnicowane. Świadczyć o tym mogą przedstawiane (w opracowaniach metodycznych, podręcznikach) strategie dydaktycznego wykorzystania malarstwa na gimnazjalnych lekcjach języka polskiego. W świetle moich ustaleń (oraz własnych pomysłów)¹⁵ malarskim tekstom kultury wyznacza się/ można wyznaczać m.in. następujące funkcje:

- motywacyjna, uwidacznia się na przykład wtedy, gdy przekaz ikoniczny prowokuje do konfrontowania, porównywania różnych realizacji (również werbalnych) tego samego, zadomowionego w kulturze motywu, tematu, idei. Wiąże się to z kształceniem myślenia analitycznego, spostrzegawczości, sztuki wyciągania i formułowania wniosków z porównawczych interpretacji. Sprzyja też podejmowaniu samodzielnych realizacji (werbalnych/wizualnyeh; wizualno-werbalnych) rozpatrywanych tematów, a więc wchodzeniu ucznia w rolę twórcy, kontynuatora tradycji. Może dotyczyć to działań ukierunkowanych na tworzenie tekstów, ćwiczeń intersemiotycznych, wykonań scenicznych inspirowanych lekturą malarskich reprodukcji. W ten sposób na ich kanwie powstają na przykład opisy postaci, sytuacji, miejsc, krajobrazów, przedmiotów lub inscenizacje (w formie pantomimy, pomnika, żywego obrazu) scen rodzajowych. Ten ostatni przykład wiąże się z wchodzeniem w role bohaterów obrazu, wyobrażaniem ich sytuacji życiowych, uczuć, pragnień, myśli, wypowiadaniem „nienamalowanych” słów, dialogów, monologów (zanim zaistnieli na obrazie i zaraz potem). Omawiana funkcja ujawnia się też w sytuacjach poprzedzenia odbioru tekstu literackiego — swobodnym nawiązaniem werbalnym (opis, pytania

¹⁴ Z. Herbert, Labirynt nad morzem, s. 95—96.

^lo Konkretne przykłady realizacji opisanych niżej funkcji zamieszczam na końcu artykułu, tabela 2.