img126

240 ROZDZIAŁ 21 Choroba Parkinsona i zaburzenia ruchowe

powoduje to uczucie zmęczenia w ciągu dnia. Może okazać się konieczna zmiana schematu leczenia, tak aby zapewnić odpowiedni efekt dopaminergiczny utrzymujący się przez całą noc. Obecnie dostępnych jest wiele urządzeń ułatwiających pacjentowi przekręcenie się w łóżku. Mogą być bardzo proste, takie jak uchwyt umieszczony u wezgłowia łóżka, lub jeszcze prostsze, jak np. noszenie bawełnianych skarpet, które umożliwiają odepchnięcie się od pościeli. Dostępne są także automatyczne, łagodnie przechylające się łóżka, ułatwiające pacjentowi zmianę pozycji.

Funkcje seksualne

Zrozumiałe jest, że zaburzenia autonomiczne w chorobie Parkinsona mogą prowadzić u mężczyzn także do problemów z erekcją. Poza tym pacjenci obojga płci mogą mieć mechaniczne problemy w trakcie zbliżenia wywołane upośledzeniem sprawności fizycznej. Na tę sytuację dodatkowo nakładają się efekty działania leków, przede wszystkim an-tycholinergicznych, które zmniejszają ilość produkowanych wydzielin oraz wywołują problemy z erekcją. Przydatne może być zaangażowanie seksuologa. Problemom seksualnym można zaradzić poprzez:

•    Proste zmiany w schemacie podawania leków.

•    Porady dotyczące postawy ciała.

•    Doradztwo w zakresie problemów związanych z obrazem samego siebie i trudnościami w relacjach z bliskimi.

•    Alternatywne metody stymulacji seksualnej.

Zaburzenia poznawcze i emocjonalne

Depresja bardzo często pojawia się w przebiegu choroby Parkinsona, stwierdza się ją u ponad 50% pacjentów. Tak jak w przypadku wielu problemów neurologicznych istnieje tendencja do zakładania, że depresja jest naturalnym elementem towarzyszącym chorobie. Z tego powodu zaburzenie to nie jest odpowiednio leczone. Nie ma żadnych faktów przemawiających za tym, że depresja w chorobie Parkinsona miałaby reagować na leczenie gorzej niż w depresja w jakimkolwiek innym kontekście. Dlatego należy ją leczyć odpowiednio intensywnie (zob. rozdział I4).

Zaburzenia lękowe również mogą stanowić problem w rehabilitacji, lecz zwykle są one rezultatem nieodpowiedniego informowania pacjenta, udzielania mu porad i konsultacji.

Otępienie jest niewątpliwie częstsze w chorobie Parkinsona, jego rozpowszechnienie wynosi około 20-30%. Odsetek ten jest jeszcze większy w innych typach parkinsonizmu, a zespół parkinsonowski może się wiązać z chorobą Alzheimera. Otępienie w przebiegu choroby Parkinsona często charakteryzuje się:

•    narastaniem zależności,

•    narastaniem niezdecydowania,

•    narastaniem bierności,

•    problemami z pamięcią,

•    perseweracjami,

•    spowolnieniem myślenia,

•    problemami z uczeniem się nowych faktów,

•    narastaniem braku intelektualnej elastyczności.

Często to właśnie otępienie powoduje narastanie stresu w rodzinie pacjenta. W późniejszych stadiach konieczne może być objęcie pacjenta opieką psychogeriatryczną.

Zagadnienia związane z zapewnieniem opieki medycznej

W poprzednich podrozdziałach wykazano, że z chorobą Parkinsona wiąże się wiele problemów wymagających pracy całego wielodyscyplinarnego zespołu. W przypadku choroby Parkinsona bez wątpienia powinien on mieć wsparcie medyczne, pochodzące zwykle od neurologa lub geriatry zajmującego się tą chorobą. Aktualnie wiele szpitali lub pracujących ambulatoryjnie zespołów zajmujących się chorobą Parkinsona zapewnia długofalową opiekę, kontakt, pomoc i poradnictwo. Tak jak w przypadku wszystkich przewlekłych chorób neurologicznych, właściwa informacja, porady i konsultacje, skierowane nie tylko do pacjentów, ale i do rodziny, mają kluczowe znaczenie we wszystkich stadiach choroby.

Pacjenci powinni zostać członkami lokalnego stowarzyszenia chorych na chorobę Parkinsona lub innej pokrewnej organizacji, które mogłoby dostarczyć pacjentowi przydatną literaturę napisaną przystępnym językiem.

Na szczęście w Wielkiej Brytanii pojawiło się wiele wyspecjalizowanych pielęgniarek, przeszkolonych w zakresie prowadzenia pacjentów z chorobą Parkinsona. Takie pielęgniarki mogą zapewnić nieocenioną pomoc, poradę i wsparcie, obejmujące sugestie co do schematu podawania leków. Zmniejsza to ilość czasu, jaką pacjent musi spędzać w poradni neurologicznej lub geriatrycznej. Pielęgniarka może być