img188

13.4. Dezynfekcja wody

Gdy omówione wcześniej sposoby uzdatniania wody do picia nie gwarantują w pełni usunięcia mikroorganizmów, w tym również form patogennych, stosuje się dezynfekcję wody (sposoby działania różnorodnych środków chemicznych na drobnoustroje opisano w rozdz. 1). Najczęściej stosowanymi środkami dezynfekcyjnymi są:

•    ozon,

•    chlor,

•    nadmanganian potasu.

Ozon. Jest to najsilniejszy utleniacz, działający radykalnie na ścianę komórkową bakterii, przez zwiększenie jej przepuszczalności i liżę komórek. Jego działanie na ścianę komórkową polega na reakcji z nienasyconymi kwasami tłuszczowymi występującymi w lipidach. W wyniku ozonolizy następuje rozkład cząsteczki w miejscu podwójnego wiązania między atomami węgla na fragmenty o krótszych łańcuchach. Spowodowana przez ozonolizę duża przepuszczalność ściany komórkowej sprawia, że cząsteczki 0₃ bardzo gwałtownie wnikają w głąb protoplastu i niszczą struktury wewnątrzkomórkowe. Ozon, oprócz reakcji z grupami tiolowymi białek, działa również na kwasy nukleinowe, powodując zmianę ich rozpuszczalności i wyciek do pożywki. W praktyce wodociągowej ozonowane powietrze jest wprowadzane pod ciśnieniem do wody przez porowate dno do zbiornika, w którym woda pozostaje przez ok. 18 min w kontakcie z ozonem dodawanym w stężeniach ok. 1,7-3,5 mg/dm³. Pozwala to na redukcję komórek E. coli w 99,6% i redukcję wirusów w 99,9%. Ozon, dzięki swoim właściwościom, usuwa z wody przykry zapach i smak, redukuje barwę i zawartość żelaza i manganu, utlenia fenole i wiele innych substancji organicznych, które wpływają niekorzystnie na właściwości organoleptyczne wody. Po przeprowadzonej dezynfekcji nie wymaga on usuwania go z wody, gdyż rozkłada się samorzutnie, wzbogacając wodę w tlen. Z ekonomicznego punktu widzenia jest to jednak bardzo droga metoda dezynfekcji wody, dlatego jest bardzo rzadko stosowana.

Chlor. Jest bardzo powszechnie stosowanym środkiem do dezynfekcji wody ze względu na swoją uniwersalność i niską cenę. Po dodaniu do wody część chloru łączy się z domieszkami wody, a część pozostaje jako tzw. chlor użyteczny, który działa bakteriobójczo i wskutek reakcji z wodą może występować w postaci kwasu podchlorawego HOC1, jonu podchlorawego (“OCl) i chloru cząsteczkowego (Cl₂) jako tzw. użytecznego chloru wolnego.

Właściwości bakteriobójcze wykazują również chloraminy powstające wskutek reakcji wolnego chloru z amoniakiem lub solami amonowymi. Jest to tzw. użyteczny chlor związany. Właściwości bakteriobójcze poszczególnych form chloru są zróżnicowane. Najsilniejsze działanie bakteriobójcze wykazuje kwas podchlorawy (HOC1), a kilka razy słabsze - jon podchlora-wy (^_0C1). Najsłabszym działaniem dezynfekcyjnym charakteryzują się

113