IMG91

zakresu kruchości wysokotemperaturowej (ZKW). W procesie dalszego chłodzenia krzepną warstwy międzydendrytyczne, a ich wytrzymałość osiąga poziom umożliwiający przejęcie przez kryształy odkształceń plastycznych. Od tego momentu odkształcenie metalu zachodzi na drodze transkrystalicznych poślizgów, a zerwana próbka ma już określone wydłużenie (przewężenie) większe od zera. Temperaturę, w której to zachodzi, nazywa się dolną granicą ZKW.

Rys. 7.3. Charakterystyczne miejsca styku dendrytów - mostki (M) na powierzchni pęknięcia

gorącego w spoinie stali: a) St3S, b) 18G2A

W stopach wielofazowych, które krystalizują tak, że między ziarnami (krystalitami) osnowy znajdują się niskostopowe fazy w formie międzykrystalicznych warstewek, dolna granica ZKW znajduje się zwykle w pobliżu nierównowagowej temperatury solidus T_s. Jednak kiedy niskotopliwe warstewki są dostatecznie cienkie, tak że ciepła ich krystalizacji nie da się zarejestrować na drodze analizy termicznej, nierównowagowa temperatura solidus wyznaczona podczas analizy termicznej jest zawyżona. Wówczas dolna granica ZKW jest znacznie niższa od T_s. W jednofazowych stopach dolna temperatura T_ZKW równa się temperaturze solidus 7j jedynie wtedy, gdy efektywny zakres krystalizacji AF^ jest dostatecznie szeroki i skurcz w temperaturze solidus jest bardzo duży. Przy krystalizacji czystych metali lub jednofazowych stopów z wąskim zakresem krystalizacji, dającym strukturę komórkową ze słabo rozwiniętą wewnątrzkrystaliczną niejednorodnością, dolna granica ZKW znajduje się znacznie poniżej T_s. Pęknięcia gorące powstają na granicach kryształów wtedy, gdy stop jest już w stanie stałym. Sprzyjają temu stosunkowo gładkie granice kryształów w spoinie. Na gładkich granicach kryształów w wysokich temperaturach intensywnie rozwija się proces poślizgu prowadzący do międzykrystalicznego pękania w kierunku prostopadłym do działających odkształceń skurczowych lub naprężeń zewnętrznych.

301

••