IMG32

Tabela 8.3

f

Średni skład chemiczny i maksymalne wartości równoważnika Ce stali na rury

Gatunek stali	Skład chemiczny, %
	c ^ max	Si	Mn	Cu	Cr	Ni	Mo	N	V	Nb	Ti	Cema;
X70	0,12	0,42	1,49	0,02	0.09	0,04	—	0,011	0,07	0,040	—	0,3
X80	0,07	0,42	1.91	0,03	0,03	0,05	0,05	0,030	—	0,045	0,020	0,3
X100	0,04	0.27	1,87	0,28							Ti, B

„    „ Si Mn Cu Cr Ni Mo V „    „    „

Ce* = C + —+    + —+    —^<0’³° ^wed,uS firmy Mannesmann

X70 - regulowane walcowanie, X80 - proces TM MACOS wstępnego następuje wydzielenie wszystkich węglikoazotków, co sprzyja otrzymaniu struktury drobnoziarnistej, z czym wiąże się wzrost wytrzymałości i udamości. W czasie walcowania wykańczającego, prowadzonego w regulowanych warunkach cieplnych, duża ilość wydzieleń ma korzystny wpływ na wielkość ziaren austenitu oraz hamuje proces rekrystalizacji w temperaturach nieznacznie wyższych od Ac_y Po walcowaniu następuje szybkie chłodzenie blach od temperatury końca walcowania (w pobliżu A_}) do temperatury 50(H-550°C. Poniżej tej granicy chłodzenie odbywa się w warunkach naturalnych, na powietrzu.

Przy większych gaibościach blach (powyżej 30 mm) i granicy plastyczności powyżej 550 MPa niezbędny jest dodatek molibdenu (do 0,1%), boru i niklu. Stale te, mając strukturę ferrytyczno-bainityczną lub bainityczną, przy zawartości węgla poniżej 0,07% cechują się bardzo dobrą plastycznością. Temperatura przejścia w stan kruchy, zarówno oceniana w próbie udarności, jak i określona w próbie DWTT przy 85-procentowym udziale przełomu plastycznego, wynosi poniżej -20°C.

Niezbędną w stalach o wysokiej wytrzymałości strukturę bainityczną uzyskuje się przez:

-    dodatki stopowe i regulowane walcowanie,

-    regulowane walcowanie z przyspieszonym chłodzeniem,

-    ulepszanie cieplne.

Wysoka wytrzymałość stali bainitycznych jest więc wynikiem działania następujących mechanizmów umocnienia:

-    rozdrobnienia ziaren (listew) ferrytu bainitycznego,

-    wysokiej gęstości dyslokacji,

-    dyspersyjnego umocnienia węglikami,

-    umocnienia wynikającego z przesycenia ferrytu bainitycznego węglem oraz pierwiastkami

stopowymi.

Stale bainityczne, w wersji podstawowej zawierające około 0,15% C, 0,6% Mn, 0,5% Mo i 0,003% B, osiągają granicę plastyczności rzędu 450 MPa, a z dodatkiem Cr oraz po normalizowaniu i odpuszczaniu nawet 700 MPa. Grupa stali bainitycznych jest reprezen-

442