IMG36

pozwalając jednocześnie na znaczna zaoszczędzenie energii wynikłe z obniżenia temperatury obróbki cieplnej. Niższa temperatura procesu zapewnia lepszą jakość powierzchni wyrobów ze względu na mniejsze utlenienie.

10.3. Zmiany właściwości plastycznych połączeń spawanych w stalach eksploatowanych w podwyższonych temperaturach

Istotnym problemem związanym z eksploatacją stali w przemyśle chemicznym, petrochemii i energetyce w podwyższonej temperaturze jest nie tylko korozja wodorowa i pełzanie materiału, ale również utrata plastyczności, którą przypisuje się przede wszystkim zawartości niskotopliwych pierwiastków śladowych. Zjawisko to określane jest w światowej literaturze terminem temper embrittlement, tłumaczonym na język polski jako kruchość odpuszczania. Pojęcie to kojarzy się raczej z kruchością wskutek obróbki cieplnej niż z długotrwałym oddziaływaniem wysokiej temperatury w warunkach eksploatacyjnych. Ponieważ w polskiej literaturze technicznej brakuje odpowiedniego terminu opisującego istotę zjawiska, w książce tej przyjęto określenie utrata plastyczności lub kruchość eksploatacyjna. Kruchość ta jest spowodowana segregacją fosforu, cyny, antymonu i arsenu do granic ziaren pierwotnego austenitu w czasie długotrwałej eksploatacji lub powolnego chłodzenia stali w zakresie 55(H350^oC i polega na obniżeniu udamości lub podwyższeniu temperatury przejścia w stan kruchy, co pokazano na rysunku 10.27. Koncentracja domieszek na granicach ziaren sprzyja powstawaniu międzykry-stalicznego kruchego przełomu. Czynnikami dodatkowo sprzyjającymi utracie plastyczności są rodzaj mikrostruktury, od której silnie zależy udamość, oraz obecność w składzie chemicznym stali pierwiastków przyspieszających lub hamujących dyfuzję szkodliwych domieszek.

Rys. 10.27. Zmiana właściwości plastycznych i przesunięcie temperatury przejścia w stan kruchy

w procesie długotrwałej eksploatacji

546