IMG@87

,_n;^MO *°^a • 'u.<pod%os o °^aam*V*U CJOuUKi-----

Te/y genetyki behawioralnej I ich krytyka Opracował l Łoi.

W&ntocjj fa»w»«-J^>^koh‘“^l -*^9 “**    "«    ^W“^d,y

_BUup_ająct składniki (Płoniin i la. 2001. Oniszczenl* 2005*

1 feadycaa addytywna (dziedzJcrnna po rodnoch).

-    wariancja wynikająca 7 nielosowego doboru ludu w pary prokreacyjne,

. ^d^wn. wariancja genetyczna domitucj. Mcrakcj, gaiów z.cgo -mego AkJ)

-    nK»ddJr>wiu wanancja gcocfyc/n. epistazy (interakcji *«w>w i różnych locfT,

. rZdSytyw* wamneja gaiet«/m anergcncjl* (unikalnej konfiguracji wiciu genów).

-    wariacja interakcji genom - środowisko;

-    wamnejkorelacji genom - środowuko (pasywnej. reaktywnej ora/ nktjwuej);

. wariancja spowodowana czynnikami środowuka wspólnego.

-    wariancja rpowodowana czynnikami środowuka mcwapólncgo;

• wariancja Wędo w pomiarze cechy.    „,    ...... .    . .

Dla niektórych spośród wymienionych składników wariancji feocHypowcj mc istnieją dobre miary lub «*o»b% oaacowama. zaś inne składniki uważane są ta niewielkie

Przekonanie oiwironroentalistów. że liczy się tylko środowuko. sanowi „standardowy model nauk społecznych^-. Językiem genetyki behawioralnej można ten model zapisać tak.

Vp * V,

Co    te cała wanancja fenotypowi cech psychicznych (V_r) cechy jest powodowała przez zmienność

środowiska (Y^).

„Standardowy model genetyki behawioralnej^-jest nieco bardziej złożony:

^vr* ^vo* V*    _v    .    . .

Wynika z niego, że fenotypowi wariancja cechy jest powodowana przez sumary czne wpływy zmienności

genetyczne: i Środowiskowy Wprost wynzili to Pikę i PJomin (1997. a. 648): Jloiciowa toona genetyczna okłada. że zmienność wiród osobników w populacji może być przypisywana źródłom genetycznym i

środowiskowym"

Wzór ten nawet, jeśli wariancja Środowiskowa była rozbita na składnik wspólny i niewspólny:

Vr • Vo ♦ V_c ♦ V_t

pozwala na rachunkową sztuczkę, dzięki której można wyliczyć czwarty składnik wzoru (V_B) Otóż zakładano. Ze wariancja genetyczna V_c - 2(R_U7 - R tu), gdzie w nawiasie jest różnica korelacji cechy między bliźniętami monazygotycznymi i dizygotycznymi (jest to tZW. wzór Falcoocra). Następnie przyjmowano, te wariancja środowiska wspólnego V_c - (2K_W - (za. Goldsmith. 1983) Mając zmierzoną waruncję cechy V, w próbkach blazuąt jedno- i dwujajowych oraz powyższe wzory na V₀ i V_c można przez odejmowanie wyliczyć V*.

Nie ma tu miejsca na jeszcze jeden składnik wzoru, reprezentujący osobowy podmiot (np V₀), bo mc da się go wyliczyć metodą odejmowania. Po wstawieniu do formuły na wariancję fenotypową cechy wariancji podmiotowej V₀ mogłaby ona wyglądać uk.

Yr * V_c ♦ V_c ♦ Vj ♦ Y©

Wspótaeana genetyka behawioralna używa bardziej zaawansowanych metod modelowania i obliczania wpływów, sic zasadnicza dwuczynnikowaść (dziedziczność i środowisko), swoisty „standardowy model generyki behawioralnej" pozostał.

Najkrótsze podsumowanie dotychczasowych osiągnięć genetyki behawioralnej przedstawi! fcric Turitheimer debata caturi czy wychowanie jest skocczooa" (Turkheuner. 2000. a. 160). Ten biłam zamknięcia ujął w postaci trzech praw (tamże)

Wszystkie ludzkie cechy behawioralne są dziedziczne 2 Skuek wychowania w tej samej rodzinie jest mniejszy niż skutek genów

3. Znaczna porcja zmienności złożonych ludzkich cech behawioralnych me jest wyjaśniona przez efekty genów hib rodzin.

U komentarzu do dwóch pierwszych praw Turkhetma wyjaśnia¹. te „genotyp jest faktycznie bardziej systematycznym Źródłem zmienności tuz Środowuko. ale z powodów raczej metodologicznych mz UtjciaycŁ. Rarwói jest zasadniczo nieliniowy, interaktywny , trudny do eksperymentalnego kontrolowania

**■^,k “ * »-* ■»

• tjonp/cp? eśck: IKeaaunotdc

imq. -r»/ł->' Ub«*I Lykkc - IVO sakw ll.yUaę, 200Jj. lccm<)ejiw,

^r- ^ brt,-innlnq. • uazc fceeaptjl tłami jec rwdoał JkoceT w cuą«e Pirwra (2005>

^,lui9!Mrttzjc/,    )..•mrnaaj.i*

?fO|f%P - ?*Off%|a»pj •»U¥IUIi    - IUIIUU «U|t«U^tUm    11

ebjfunj i Kinupun '^MOJpłkŁ* Au/3A»i|0ł< 'AumA^oj Au*Xiią« (t<3Auj3A)MUNmj)4» ^Uw. .a,, w* , | t{3Ai03iuniu«1ljo iptppoui « 3iu#VJ Aj»uuAa* tfonrąt* (OlM ) >*'^***4 >

•fuuuiiaił *mo	«v*w	'^"Wl Ai^oaratr)	*p*2*o feiliiw/	UlH*| łWfeilf
tf}*U3»UO'jf	■(duwkioy mn>uoy	lM«j«iTUjn}>v ■b«i«o|Jią3	feW*3*łXM	•ras
3IU3XJO*l »IU42»«IU/	l(3WJU«lł<) 7»oupot/3łK	?WO*»1N	a|o«wi)| Mu/ui^r/	* • • % ' IN* *1 1
uo»»zi|nłA mmwtoj	uiulo •tUJiy.llj	MUŁ«JUiu<J KiOIMO		• toiii>8*i)n
AuMA*|J •Au77)6uAAaz	|8>ftO|OiX*S	•Auiartp^Apu,	Aix/>6o^0 /.u/j)liufey,

i|moi *fet«>?*I tnittaU ł«J«H m Imium* mil |ił»»«,i.»ł    I •••!»•, iw-i,n.l

1 1*1011    ł«A«*A !.*•« ■    ••(«*•«« •fetor*'! tM**i l»HlH»|fH !*fe*    ...........li

tirfeu im***: ••••«

t M| **t*M lilii IIU*^li*> »(bl|||4ll|| l(ll|l I»II|*Um. • <«

• utMoi(un^ip|n*|u rutiuiy

_||f ’,t_CT, ... Ofl «*~4 ««^» «U^r,JjX*.p. Wf ' ■•■n*—0 * **•

loijur/

OOCUU3T]

u>|ics j

TfMO °1^m°A

f?^°a

J