IMGw08

ralnym postawy, znajduje to wyraz werbalny w postaci takich terminów normatywnych, jak „należy”, „powinienem” lub terminów wolnych od normatywnego znaczenia, jak „chcę”, ..zamierzam” itp. W pierwszym przypadku mają one charakter aprobaty lub dezaprobaty przedmiotu postawy, a więc pewnej reakcji jedynie o charakterze wewnętrznym, tj. takiej, z której bezpośrednio nic dla przedmiotu postawy nie wynika. W przypadku nałożenia się werbalizowanego komponentu afektywnego na komponent behawioralny mamy do czynienia z pewnym programem zachowania się „zewnętrznego”, w wyniku którego bądź zmianie ulega zewnętrzna relacja między przedmiotem a podmiotem (np. przez ich zbliżenie lub oddalenie), bądź też zmianie ulec może i sam przedmiot postawy (np. kiedy w grę wchodzi program zachowania się o charakterze „konsumpcyjnym” czy „agresywnym”).

Dla takich bardziej zintelektualizowanych, chłodnych postaw moment dokonania oceny, uznania normy za słuszną lub podjęcia decyzji określonego zachąwania się byłby więc momentem ukształtowania się odpowiedniej postawy poznawczej czy behawioralnej bądź też, kiedy dokonaniu pewnej oceny towarzyszy ukształtowanie się określonej decyzji do działań wobec ocenianego przedmiotu, momentem ukształtowania się postawy pełnej.

Komponent afektywny może mieć też charakter nie tak wyraźnie werbalizowalny, mniej zintelektualizowany, kiedy wyraża się on w postaci pewnych dodatnich lub ujemnych emocji, towarzyszących wyobrażeniom przedmiotu postawy (czy też powstających systematycznie na jego widok) bądź też towarzyszących realizacji zawartego w postawie programu zachowań.

Warto pamiętać, iż reakcje bardziej emocjonalne jak i reakcje bardziej zintelektualizowane pełnić mogą bardzo podobne funkcje, i to funkcje zarówno orientacyjne (określające życiową ważność dla nas przedmiotu postawy) jak też i motywacyjne, wyznaczając nasze wobec niego zachowania. To właśnie uzasadnia łączne ich traktowanie jako „podwymiarów” składnika afektywnego.

Nader często bywa tak, iż emocje towarzyszą ocenom czy normom o różnym zresztą nasileniu. Komponent afektywny naszej postawy wobec wielokrotnego mordercy składa się zarówno z czystych ocen, wyrażanych w jednoznacznych orzecznikach

34