Językoznawstwo ogólne zagadnienia do egzaminu$

LIGA JĘZYKOWA (podobieństwa strukturalnej - grupa niekoniecznie blisko (lub w ogolę) spokrewnionych języków, które z powodu długotrwałych wzajemnych oddziaływań w wyniku kontaktów sąsiedzkich mówiących nimi społeczności i innych czynników, historycznych, geograficznych itp. w swej genezie, ozwoju i funkcjonowaniu wykazują szereg wspólnych cech systemowych¹.

RODZINA JĘZYKOWA - grupa języków spokrewnionych ze sobą.

Zagadnienie: pojęcia analogii i anomalii w języku

Punktem wyjścia badań nad językiem były starożytne antynomie physei (Kratos, Platon) i theseioraz analogia i anomalia.

Wg teorii physei pochodzenie języka jest naturalne, dowodem na to miałyby być wyrazy onomatopeiczne - naśladujące rzeczywistość (kukułka, szemrze, szeleści).

Wg teorii thesei pochodzenie języka jest sztuczne, intelektualne, język jest tworem umysłu, znaki języka są arbitralne, niemotywowane.

Teorie te powstały ok. 2000 lat temu, obecnie się je łączy.

Z problemem pochodzenia języka wiąże się spór w starożytnej Grecji między analogistami i anomalistami.

Analogiści (uczeni aleksandryjscy) wykrywali modele, wg których można klasyfikować regularne wyrazy języka. Język jako zbiór analogii jest pewnym systemem.

Anomaliści (wielu stoików) uważali, że język nie jest logiczny, regularny, jest natomiast zbiorem pewnych anomalii.

Obecnie językoznawcy próbują pogodzić oba te stanowiska - język jest systemem, rządzi się pewnymi regułami, ale występuje w języku również wiele anomalii (odstępstw, wyjątków).

Zagadnienie: jan baudouin DE courtenay

JAN IGNACY NIECISŁAW BAUDOUIN DE COURTENAY (1845-1929)

Studia w Warszawie, Pradze, Lipsku, Jenie, Berlinie Wykładał w Petersburgu, Kazaniu, Dorpacie, Krakowie Punkt wyjścia rozważań teoretycznych - 2 zagadnienia:

1) problem związku między dźwiękiem a znaczeniem

2) problem jęz. funkcji alternacji głosek Postawione tezy:

różnica 1 głoski może służyć do różnicowania znaczenia 2 wyrazów teza o dwojakiej stabilności głosek:

„statycznej" - działającej w aktualnym stanie języka (=synchronii)

„dynamicznej" - istniejącej w ewolucji (=diachronii) języka teza ta dotyczyła całych praw fonetycznych:

odróżnienie synchronii i diachronii w języku (synchronia jako szczególny wypadek ruchu przejawiający się w mimowolnych, nieistotnych zmianach

stwierdzenie, że w głosce istnieje pewne jądro (-> potem: „fonem") inwariantne tak w synchronii, jak i w diachronii W rezultacie - postulat podziału fonetyki na 2 dyscypliny:

1. ANTROPOFONIKĘ - fizjofonetykę traktującą o stronie fizjologicznej dźwięków mowy

2. FONETYKĘ WŁAŚCIWĄ traktowaną w związkach ze znaczeniem wyrazów i rolą (funkcją), jaką jej elementy pełnią w języku, przy czym podkreślał często zbieżność między naturą fizyczną dźwięków a ich rolą faktyczną w mechanizmie funkcjonowania jeżyka

-» utorowanie drogi do wykrycia zasady abstrahującej relewancji K. Buhlera

Podkreślał znaczenie czynnika ilościowego (statystycznego) w języku, a więc zjawisk związanych z frekwencją głównie w tekście i ich relatywnymi stosunkami procentowymi w procesie mówienia.

Rozgraniczenie teoretycznej substancji fonicznej głosić jako bytu fizycznego, jej postaci realizacyjnej oraz jej formy językowej, powołanej do pełnienia funkcji odróżnienia wyrazów.

Z Internetu.