K �jna DIALEKTY POLSKIEz8

199

Do ustalenia się tego typu toponimów doszło w ten sposób, że w służących do nazywania miejsca zestawieniach, złożonych z rzeczownika nijakiego i jego przy dawki przymiot nej (np. toysoczsko cerkwiszcze, ostrowsko grodziszcze, siewiersko grodziszcze, tur sko uroczy szcze, sobolsko mi ronię, brzeżsko dworzyszcze, tarżsko miejsce. świńsko pastwiszcze, połęczsko pole, morsko stawiszcze, końsko splaiciszcze itp.), nastąpiła elipsa członu określanego (rzeczownika), a funkcję nazywania miejsca (czy potem od niego miejscowości) objęła pełniąca dotąd funkcję określania przydawka, która przez to oznacza już przedmiot, a nie właściwość przedmiotu, i w zdaniu spełnia funkcje członu określanego, a nie określającego (por. DejT), np. Całe Ostrowsko zostało spalone. Ze spalonego Siewierska wszyscy pouciekali itd.

Powstanie i widoczna w rozprzestrzenianiu się terenowym żywotność nazw miejsca z przyrostkiem -sko wpłynęła na wytworzenie się innej zachodniosłowiańskiej innowacji słowotwórczej, jaką jest zastąpienie ogól-nosłowiańskiego przyrostka -iśfie przez -isko. Przyrostek -iśće pochodzeniem i funkcją był bardzo podobny do -sko. Powstał on już na gruncie prasłowiańskim przez rozszerzenie przymiotnikowego przyrostka -istb (zob. s. 200) za pomocą - jo-: -ist-io ^ -iśće (zob. Tasz III 85—99). Gdy utworzone z typów ogn-ist-io, kam-en-ist-io, bag-bn-ist-io rzeczowniki oznaczające miejsce, gdzie się coś znajduje, np. ogńiSóe, kameńiśće, bagńiśće, grojiśóe, śedliśće, dcoryśće, targośiśće itp., zaczęły występować obok również pochodzących od przymiotników i oznaczających miejsce nazw z przyrostkiem -sko. np. Siewiersko grodziszcze, Brzesko dworzyszcze, doszło do kontaminacji tych dwu spełniających taką samą funkcję słowotwórczą — oznaczających miejsce — przyrostków, w wyniku czego -iśĆe \-sko ^ -isko. Z czasem przyrostek -isko przybrał także inne funkcje semantyczne, zwłaszcza augmentatywno-pejoratywne: chlopisko, blocisko, pannisko, ale pierwotnie służył on do tworzenia pospolitych i własnych nazw miejsca, gdzie się przedmiot czy cecha przez rdzeń wskazana znajduje albo znajdowała, i przez to był ten sufiks równoznaczny z sufiksem w również od-przymiotnikowych nazwach miejscowych typu Siewiersko, Brzesko. Współzależność powstania sufiksu -isko od istnienia -sko przejawia się w tym, że oba one są przede wszystkim zachodniosłowiańskie, a centrum nasilenia występowania -isko pokrywa się z obszarami ■wyrazistej żywotności i ekspansji nazw miejscowych z przyrostkiem -sko. którymi są tereny wsehodniolechickie. Ta późna stosunkowo innowacja dialektalna, jaką jest powstanie przyrostka -isko, wytworzyła się i upowszechniła na obszarach wsehodniolechickich, a więc tam, gdzie najwcześniej powstały i szerzyły się nazwy miejscowe z przyrostkiem -sko. Stąd też szerzył się ten przyrostek na przyległe obszary, wypierając całkowicie lub częściowo postać -iśće. Ten ogólnosłow iański przyrostek występował dawniej na