lektury j polski5

r

Zbrodnia i kara    Fiodor Dostojewski

że do morderstwa przyznał się malarz pracujący w jednym z mieszkań w domu, w którym .mieszkała : lichwiarka

i Część V. Łużyn, chcąc zemścić się na Raskolnikowie, oskarża Sonię o kradzież stu rubli. Zostaje jed-- nak zdekonspirowany i ostatecznie skompromitowany przez znajomego, u którego zamieszkał w Peters-i burgu — Lebieziatnikowa. Widział on bowiem, jak Łużyn sam wkładał pieniądze do kieszeni Soni

Po uroczystościach pogrzebowych Marmieładowa Katarzyna przechodzi załamanie nerwowe, wychodzi z dziećmi na ulicę, by występować ze śpiewem i tańcem. Upada, dostaje krwotoku i umiera w pokoju Soni Pogrzebem obiecuje się zająć Swidrygajłow.

Raskolnikow odbywa z Sonią drugą, dramatyczną rozmowę. Przyznaje się do zamordowania lich-wiarki, analizuje motywację swoich poczynań. Wymienia najważniejszy powód, dla którego zabił — chciał sprawdzić teorię o kategoriach ludzi oraz to, do której z nich on sam należy. Sonia jest przerażona tym, co słyszy. Radzi Rodionowi, by przyznał się do winy i odbył pokutę.

Część VI. Rozmowę podsłuchał Swidrygajłow. Wyznaje on Duni, że jej brat jest mordercą, proponuje pomoc w jego ucieczce pod warunkiem, że Dunia zgodzi się spędzić z nim resztę życia. Mężczyzna po raz kolejny próbuje ją uwieść, ale kobieta broni się, strzelając do niego (chybia i ucieka). Następnego dnia Swidrygajłow popełnia samobójstwo.

^ Raskolnikow po raz trzeci rozmawia z Porfirym. Ten mu otwarcie wyznaje, że uważa go za mordercę i daje 50 godzin na przyznanie się do winy. Rodion żegna się z matką i Dunią. Idzie do Soni, a następnie ! zgłasza na policję, by złożyć zeznania o popełnionym przez siebie przestępstwie.

Epilog. Akcja rozgrywa się około półtora roku później. Rodion został skazany na 8 lat katorgi Towarzyszy mu Sonia, która jest bardzo łubiana i szanowana przez więźniów za swą dobroć, okazywaną im pomoc. Dwa miesiące po wyroku Dunia wychodzi za Razumichina. Wkrótce potem zaczyna chorować Pulcheria i umiera. Także Raskolnikow niedomaga. Na początku katorgi nie czuje skruchy, w dalszym ciągu ma sobie za złe tylko to, że okazał się człowiekiem słabym. Po około roku więzienia przechodzi przemianę. Dokonała się ona przede wszystkim dzięki miłości Soni i jej wierze. Raskolnikow odwzajemnia uczucie dziewczyny. Czuje, że „zmartwychwstał” do życia.

Najważniejsze motywy

Motyw zbrodni — najważniejszy motyw w powieści. Raskolnikow dokonuje zbrodni podwójnego morderstwa. Traktuje ją początkowo jako sprawdzian, chce dowieść samemu sobie, że jest człowiekiem genialnym. Jego teoria okazuje się fałszywa. Bohater nie może udźwignąć ciężaru zbrodni, czuje na sobie piętno zbrodniarza, okazuje się słaby psychicznie. Ma koszmary, boi się zdemaskowania, izoluje od ludzi. Zdaje sobie sprawę z tego, że w wyniku morderstwa zabił samego siebie. Nie rozumie jeszcze wtedy swej winy, dopiero na Syberii okazuje skruchę.

Motyw przemiany — Raskolnikow przechodzi przemianę pozytywną — z mordercy w człowieka, który chce swym cierpieniem odkupić zbrodnię. Decydującą rolę w tej metamorfozie odegrała Sonia.

Motyw miłości — Sonia i Raskolnikow zakochują się w sobie. Sonia wyznaje Rodionowi miłość jeszcze przed jego przyznaniem się do winy. Raskolnikow uświadamia sobie uczucie w czasie katorgi, gdy zaczyna odżywać jako człowiek.

Motyw Biblii — Biblia towarzyszy Soni, tę księgę otrzymał też od niej Raskolnikow na Syberii. Pismo święte, a zwłaszcza historie grzeszników, którym Bóg przebacza, dają bohaterom nadzieję na odrodzenie. Widoczne są też nawiązania do postaci biblijnych — Sonia przypomina biblijną grzesznicę Marię Magdalenę, Raskolnikow może być porównany do Łazarza, podobnie jak on, „zmartwychwstaje”

Motyw buntu — Raskolnikow buntuje się przeciwko porządkowi świata, pragnie go zmienić. Cierpi z powodu swej nędzy i niesprawiedliwości społecznej. Buntuje się też przeciwko Bogu, chce stworzyć własne zasady. Na Syberii odkrywa, że tylko dzięki pokorze i pokucie może na nowo stać się człowiekiem zdolnym do uczuć.

221