M Feld TBM119

119

3.1. Rodzaje półfabrykatów

Jak widać na rysunku, w zarys odkuwki wkreślono linią kreskowaną zarys przedmiotu obrabianego. Sposób jest bardzo dogodny, ponieważ można określić jednoznacznie wielkości naddatków na poszczególnych powierzchniach.

3.1.4. Odlewy

Odlewy obok półfabrykatów walcowanych należą do najliczniej spotykanych materiałów wyjściowych. Są one stosowane począwszy od produkcji małoseryjnej, a skończywszy na wielkoseryjnej i masowej. Istnieje kilka metod wytwarzania odlewów. Do najważniejszych z nich zalicza się:

-    odlewanie w formach piaskowych z formowaniem ręcznym,

-    odlewanie w formach piaskowych z formowaniem maszynowym,

-    odlewanie w formach metalowych (kokilach),

-    odlewanie pod ciśnieniem,

-    odlewanie metodą odśrodkową,

-    odlewanie precyzyjne zw. metodą traconego wosku.

Wykonywanie odlewów w formach piaskowych jest metodą tradycyjną, natomiast pozostałe metody należy zaliczyć do metod specjalnych. Różnią się one jakością odlewów, w tym przede wszystkim większą dokładnością wymiarowo-kształtową i mniejszą chropowatością powierzchni. Zadaniem technologa jest dokonanie wyboru najbardziej odpowiedniej metody wytworzenia odlewu, w zależności od wielkości serii, wielkości gabarytowych odlewu i odlewanego materiału.

Poprawne zaprojektowanie odlewu, zwłaszcza przedmiotu o kształtach bardziej skomplikowanych, jest zagadnieniem trudnym, wymagającym od technologa znajomości technologii odlewnictwa. Odlew musi być przede wszystkim tak zaprojektowany, ażeby można było go wykonać. Należy rozważyć zatem zagadnienia konstrukcji samej formy, jej podziału, rdzeni i ich podwieszenia, doprowadzenia do wszystkich miejsc ciekłego metalu jeszcze w stanie dostatecznie podgrzanym oraz problem równomiernego stygnięcia. Dzisiaj projektowanie formy odbywa się na podstawie symulacji komputerowej płynięcia metalu, jego dotarcia do wszystkich miejsc i jego krzepnięcia.

Najbardziej rozpowszechnionymi są odlewy z żeliwa szarego. Odlewom tym jest poświęcona norma PN-72/H-83104. Dla tego typu odlewów, w zależności od stawianych im wymagań, ustalono 5 klas dokładności wykonania oznaczonych symbolami I-i-V.

Dla poszczególnych klas dokładności są określone naddatki na obróbkę (tabl. 3.38) oraz tolerancje wymiarowe (tabl. 3.39). Są one ustalone w zależności od największego wymiaru zewnętrznego odlewu oraz od mierzonego wymiaru nominalnego. Zgodnie z przytoczoną normą zaleca się stosować symetryczny podział pól tolerancji. W tablicy 3.40 są zamieszczone tolerancje grubości nieobrobionych ścianek i żeber odlewów z żeliwa szarego.