Nowy 5

«a Cele gospodarki przestrzennej

lokalnej, którego źródłem jest edukacja. Z tych to względów władze gminne powinny zadbać o odpowiedni stopień rozwoju placówek, w ramach działania których dokonuje się rozwój osobowości jednostki. Rozwój placówek edukacyjnych i kulturalnych jest tylko jedną stroną problemu, drugą natomiast jest jakość prowadzonej działalności i jej efektywność. Atrakcyjna, estetyczna, spokojna miejscowość jest w stanie przyciągnąć ze względu na walory swojego środowiska lokalnego (milieu) nie tylko odpowiednie kadry, ale i placówki oświatowe oraz kulturalne. W tej grupie problemów mieści się też tworzenie warunków dla rozwoju życia duchowego, a konkretnie - zarezerwowanie i wyznaczenie w planie zagospodarowania przestrzennego terenu pod budowę: kościołów, kaplic, domów parafialnych, domów mieszkalnych dla duchowieństwa itp. Jest oczywiście różnica między małą miejscowością gminną a dużym ośrodkiem miejskim w zakresie możliwości i potrzeb rozwoju placówek edukaq'i i rozwoju osobowości. W planach zagospodarowania przestrzennego dużych miast należy wyznaczyć dodatkowe tereny potrzebne do rozwoju: wyższych uczelni, instytutów naukowych, parków technologicznych, ośrodków innowacyjności, instytucji kulturalnych, centrów kongresowych, szkół artystycznych itp.

Wobec poważnego zaangażowania współczesnego człowieka w działalność zawodową, rosnącego zakresu obowiązków, zmniejszania się dziennego limitu czasu, którym można swobodnie dysponować, zanieczyszczenia powietrza, narastającego hałasu, nerwowości życia codziennego, wszechobecnego stresu itp., wypoczynek sobotnio-niedzielny, a także w ciągu dnia pracy staje się potrzebą wysokiej rangi. Mając świadomość powszechności tej potrzeby, władze samorządowe powinny tworzyć warunki wypoczynku, turystyki i rekreacji oraz uprawiania sportu nie tylko dla własnych mieszkańców, ale także dla przybyszów z zewnątrz, co dotyczyć będzie tych gmin, które dysponują cennymi walorami turystyczno-re-kreacyjnymi. Zasadniczą rolę w tym zakresie odgrywają tereny zielone, których powierzchnia powinna być systematycznie powiększana. Ważne jest także zagospodarowanie turystyczne tych terenów, zwłaszcza wyposażenie ich w: ławki, schrony przeciwdeszczowe, konstrukcje zabawowe dla dzieci, stoliki i ławki biwakowe, sanitariaty, kosze na śmieci oraz wyznaczenie w ich obrębie tras pieszych, rowerowych, także konnych, względnie narciarskich. Dobrze pomyślaną bazę turystyczno-rekreacyjną uzupełniają: boiska, korty tenisowe, pływalnie „otwarte" i „kryte", aąuaparki, hale sportowe, lodowiska, sztuczne stoki narciarskie wraz z wyciągami, ściany wspinaczkowe, kręgielnie, pola golfowe, stanice i przystanie wodne, stajnie i hipodromy itp. Część z tych obiektów zbudować powinny władze gminne, dla innych - wyznaczyć miejsca lokalizaqi oraz pozyskać inwestorów.

Dla wzrostu poziomu integracji społecznej niezbędne jest zorganizowanie miejsc spotkań, zwłaszcza miejsc organizacji imprez kulturalnych i rozrywkowych oraz innych kontaktów społecznych. Można do tego celu wykorzystać parki lub inne tereny sportowo-rekreacyjne. Wachlarz dróg i sposobów prowadzących do integracji społeczności lokalnych jest duży i cały problem w tym, aby po niego sięgnąć. Może właśnie w odniesieniu do re-alizaq'i tego celu - tworzenia warunków wzrostu poziomu społecznej integracji (spójności) - ujawni się szczególna rola planowania przestrzennego (tab. 7 i 8).

Formułować można, jak to już napisano, różne cele gospodarki przestrzennej. O tym, jakie zostaną sformułowane, zawsze przesądzać będą: potrzeby, stan zagospodarowania przestrzennego obszaru oraz punkt spojrzenia na gospodarkę przestrzenną i jej funkqe. Z literatury wynika, iż formułowane cele gospodarki przestrzennej uwzględniają zwykle aspekt środowiskowy, społeczny i gospodarczy. Wyraźnie widoczny jest także antropocentryczny punkt widzenia. Oznacza to, że konieczne jest ukształtowanie możliwie najlepszego z punktu widzenia potrzeb jednostki, społeczności lokalnych i społeczeństwa środowiska życia, a przy tym takiego, w którym panować będzie ład przestrzenny.

Uwzględniając aspekt środowiskowy, zwraca się uwagę na: zachowanie w dobrym stanie elementów środowiska przyrodniczego, zabezpieczenie człowieka i wytworów jego działalności przed skutkami klęsk żywiołowych, rozwiązywanie konfliktów dotyczących użytkowania środowiska, w szerokim rozumieniu tej działalności, oraz poprawę jakości środowiska do takiego stanu, który zagwarantuje zdrowe, cywilizowane i kulturalne życie. Aspekt społeczny zawarty w celach gospodarki przestrzennej sprowadzić można do uzyskania względnie wyrównanego standardu oraz możliwie wysokiego poziomu życia, kształtowania właściwych (do poziomu cywili-zacyjno-kulturowego warunków ekonomicznych) warunków bytowych i warunków obsługi przy uwzględnieniu wymogów, jakie określa stan i struktura środowiska. Aspekt ekonomiczny zaś to przede wszystkim tworzenie warunków raq'onalnego gospodarowania dla podmiotów gospodarczych, a także ludności.

Prezentowany antropocentryczny punkt widzenia oraz ogniskowanie celów gospodarki przestrzennej wokół problemów ekologicznych i bytowych ludności wynikają przede wszystkim z powinności, jakie wypełnić muszą struktury samorządu terytorialnego. Władze gminy posiadając władztwo planistyczne względem obszaru gminy oraz będąc zobowiązanymi do zabezpieczenia zbiorowych potrzeb społeczności lokalnych i do prowadzenia gospodarki przestrzennej, muszą uczynić