Obraz2 1 1

jak również mieszkańców ziem ich podległych oraz pobliskich obszarów, mają chwalebny zamiar w ich mieście Chełmnie¹, znajdującym się w diecezji chełmińskiej, jako wyróżniającym się i bardziej do tego odpowiednim i dogodnym, w którym i powietrze umiarkowaniem się odznacza, żywności obfitość i innych rzeczy używanych przez ludzi mnogość się znajduje, bardzo pragnęliby utworzenia i urządzenia przez Stolicę Apostolską studium generalnego z wszelkimi dozwolonymi fakultetami, aby tam wiara się rozszerzała, kształcili się prostaczkowie, prawość była zachowana, prawo odznaczało się rozumem, oświecały się umysły, a rozumy ludzkie jaśniały. Gorąco pragniemy, aby miasto wspomniane tak było darami nauk zdobne, ażby wydawało mężów odznaczających się dojrzałością rozumu, cnotami uwieńczonych, w różnych zasadach nauk wyuczonych i aby tam istniało orzeźwiające źródło nauk, z którego obfitości czerpaliby wszyscy pragnący się wiedzą napoić. To wszystko więc po pilnym zbadaniu rozważywszy, a szczególnie dogodność wspomnianego miasta, które dla pomnożenia nasienia zdrowej nauki i wyhodowania zbawiennej latorośli, wedle przypuszczeń, bardziej odpowiednie będzie i dogodne spośród innych miejscowości i miast panowaniem wyżej wspomnianego mistrza i braci zakonnych objętych, i to nie tylko dla tegoż miasta, lecz i dla okolicznych mieszkańców korzyści, ojcowskimi uczuciami przejęci, do tychże wspomnianych mistrza i braci zakonnych z tych stron próśb się przychylając, na chwałę imienia boskiego i dla roz-krzewienia prawdziwej wiary, mocą władzy apostolskiej postanawiamy i zarządzamy, aby w tym mieście istniało studium generalne na podobieństwo studium bolońskiego², i aby ono po wieczne czasy tam rozkwitało zarówno w teologii i prawie kano-mcznym i cywilnym, jako tez i w jakichkolwiek innych dozwolonych dyscyplinach, aby nauczający i studiujący tamże wszystkimi przywilejami, swobodami i immunitetami byli obdarzeni i z nich korzystali, jakie przyznano magistrom teologii i doktorom nauczającym oraz studiującym a przebywającym w owym studium bolońskim. I ażeby ci, którzy z biegiem czasu zasłużą na nagrodę na owym fakultecie, na którym studiowali, otrzymali zezwolenie na nauczanie, aby innych uczyć mogli i zaszczytną godność magistra lub doktora nadawać mogli, i to tego fakultetu, na którym egzamin będzie się odbywał. Ukochanemu synowi prepozytowi kościoła chełmińskiego³, który jest obecnie, lub jego następcy i stosownemu zastępcy, którego do tego ów prepozyt ustanowi, a w przypadku wakatu na prepozyturze, do tego ukochani synowie z kapituły tego kościoła przedstawiciela swojego wystawią, a ten sam prepozyt lub przedstawiciel, ażeby zwoływał magistrów i doktorów z tego samego wydziału faktycznie tam właśnie na obrady, owych na nie, w sprawie promowania na magistra, by obradowali według sposobu i zwyczaju, które w tych sprawach na innych studiach generalnych obowiązują, rozważać gorliwie, jeśli do tego wybrani i dogodni znalezieni byliby, tego rodzaju tytuły przyznawać i magistrów lub doktorów godność im nadawać oraz nimi hojnie obdarowywać.

Ci zaś, którzy by w tym studium złożyli egzaminy i uznani zostali za zdolnych, aby zezwolenie nauczania i taką godność otrzymali, jak powiedziano, iżby na podstawie tego egzaminu i uznania wykładać i nauczać mogli tak w wymienionym mieście, jak i w innych studiach generalnych, w których wykładać i nauczać by pragnęli, o ile to nie sprzeciwiałoby się postanowieniom i zwyczajom zatwierdzonym przez władzę apostolską, aby pełną swobodę mieli.

Żadnemu przeto człowiekowi nie wolno sprzeciwiać się naszemu postanowieniu i zarządzeniu na tym piśmie lub ośmielić się nierozważnie mu przeciwdziałać. Jeśli zaś ktoś zamierzałby ośmielić się to uczynić w niełaskę wszechmocnego Boga i świętych apostołów Piotra i Pawła popadnie.

Dane w Genui 9 lutego 1386 r., pontyfikatu naszego rok ósmy.

⁶ Chodzi o prepozyta kapituły biskupstwa chełmińskiego.

1

   Prawo miejskie otrzymało Chełmno razem z Toruniem na mocy jednego przywileju (zwanego chełmińskim) wydanego w 1233 r. Zgodnie z przywilejem miasto Chełmno miało być tzw. civitas metropolitarna, a odnowiony przywilej z 1251 r. nazywał ten ośrodek stołecznym i godniejszym w stosunku do innych miast powstających w ziemi chełmińskiej.

2

   Studium bolońskie, powstałe jako imiversitas scolarium, zostało obdarzone przywilejami przez cesarza Fryderyka Barbarossę

3

wr. 1154. Uniwersytet ten odróżniał się tym od uczelni paryskiej, że miał przynajmniej początkowo charakter bardziej świecki, szczególnie rozwijało się na nim prawo. Stolica Apostolska zatwierdzała statuty i podporządkowywała sobie zarówno studentów, jak i profesorów przez rozciągnięcie na nich jurysdykcji miejscowego biskupa.