Obraz6 6

138 4. Fundamentalne zasady rachunkowości

Tabela 4.1. Wybrane kryteria podziału zasad rachunkowości

Kryteria podziału	Jednostki klasyfikacji
Stopień szczegółowości	•    fundamentalne (nadrzędne) •    szczegółowe
Obowiązek stosowania	•    obligatoryjne •    opcjonalne
Przedmiot regulacji	•    wycena i pomiar dokonań •    prezentacja
Specyfika stanowienia norm	•    zawarte w regulacjach prawnych •    środowiskowe

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Zasady1 wyceny bilansomy i ustalania wyniku finansowego zgodnie zc znowelizowaną ustawą o rachunkowości. (red.) E. Walińska. CCAE. lód* 2002. s.26.

Bez względu na sposób podejścia, obowiązują pewne elementy i zależności, które wspólnie tworzą podstawową, zwartą strukturę teorii rachunkowości. Bclkaoui wyróżni! cztery główne elementy tej struktury¹:

1)    cele sprawozdawczości finansowej,

2)    wynikające z tych celów fundamentalne postulaty i koncepcje związane z charakterem jednostki sprawozdawczej oraz z założeniami niezbędnymi do osadzenia danej jednostki w otoczeniu gospodarczym,

3)    zbiór podstawowych zasad rachunkowości opartych na postulatach i koncepcjach,

4)    techniki (metody rachunkowości), stworzone i funkcjonujące na podstawie fundamentalnych zasad rachunkowości.

Wymienione elementy i powiązania między nimi przedstawiono na ilustracji 4.1².

Ilustracja wyraźnie pokazuje, że fundamentalne postulaty i koncepcje tworzące strukturę teoretyczną, na podstawie której są formułowane podstawowe zasady i techniki rachunkowości, wywodzą się bezpośrednio z celów sporządzania i prezentowania sprawozdań finansowych.

Ilustracja 4.1. Główne elementy teorii rachunkowości oraz powiązania między nimi

Źfódlo: Bolkaoui A.R.. Accounting Theory, Unh/ersrty ol Illinois, Chicaęo 1992. s. 228.

Podstawowe koncepcje rachunkowości

W literaturze przedmiotu nie ma jednolitej, przyjętej przez wszystkich autorów, klasyfikacji konwencji, koncepcji i podstawowych założeń rachunkowości: „Pewne zasady, konwencje czy założenia są wspólne dla rachunkowości wszystkich podmiotów gospodarczych. Stanowią one o odrębności systemu rachunkowości w stosunku do innych systemów ewidencyjnych, są niepodważalne i ogólnie akceptowane przez środowisko rachunkowców na całym święcie. Określa się jc mianem fundamentalnych. Istnieje jedynie spór o to, czy dana zasada to założenie, koncepcja czy konwencja, czy po prostu zasada rachunkowości. Teoretycy rachunkowości spierają się także o priorytetowość generalnych, fundamentalnych zasad - które z nich są najważniejsze, które wtórne itd.”³.

Jak już wspomniano, elementem nadrzędnym w strukturze teorii rachunkowości jest cci sporządzania sprawozdań finansowych, czyli prezentacja informacji finansowej pozwalającej w sposób jasny i rzetelny odwzorować rzeczywistość gospodarczą jednostki. Dzięki wyodrębnieniu

1

A.R. Belkaoui, Accounting Theory, University of Illinois, Chicago 1992, s. 228.

2

^: Tamże, s. 228.

3

^J A. Jaruga i in., Rachunkowość finansowa, RAFiB, Łódź 1992, s. 21.